Бизнес вa тaдбиркорлик олий мaктaби

БИЗНЕС ВА ТАДБИКОРЛИКНИНГ РАҚАМЛИ КЎНИКМАЛАРИНИ 
РИВОЖЛАНТИРИШ ВА КАМБАҒАЛЛИКНИ ҚИСҚАРТИРИШНИНГ 
УСТУВОР ЙЎНАЛИШЛАРИ АСОСИДА КАМБАҒАЛ АҲОЛИ 
МАБЛАҒЛАРИНИ МАҚСАДЛИ ИШЛАТИЛИШИНИ ЙЎЛГА ҚЎЙИШ 
Азизов А.Р. – ОБМ тингловчиси
Давлат ривожланиш кўрсаткичларида хозирда энг долзарб мавзу бу 
камбағал аҳолини камайтириш бўлмоқда. Лекин аслида камбағал ким ва у билан 
ишлаш нима дегани. 
Тарихга қарайдиган бўлсак, бизнинг диёрларда Ислом тараққиёти ва 
асосида камбағалларга доимимй ёрдам берилган. Закот асосий бойларнинг 
камабағалга берадиган ёрдам пули бўлган. Закот асосида турган мазмун битта 
камбағал ёки мискинга маблағ айлантириш ва ўзини тиклаб олиш яники 
камбағалликдан чиқишга етадиган маблағ берилган. Закотни олган шахсга 
мазкур маблағни мақсадли ишлатиш вазифаси юклатилган. Маълум миқдорга 
маблағи етганида унинг зиммасида хам бир камбағал ёки мискинга закот 
ажратиши юклатилган ва шу тариқа камбағалликни қисқартириш жараёни келиб 
чиққан. 
Ҳозирда энг катта муаммо бу аҳолини боқимандаликка бўлган хиссини 
ошиб бориши. Давлат ва саховат пеша шахслар томонидан ажратилган 
маблағларни ни мақсадсиз ишлатилиши ва қайтиш жараёни, ёрдам олган шахс 
тиккаланиб ўзи хам ёрдам берувчилар қаторига ўтмаслиги. 
Тошкент шаҳридаги туманларни мисол қилиб қарайдиган бўлсак аҳолининг 
кўплаб мурожаатлари бу коммунал масала ва уй жой билан таъминлаш бўлиб 
келмоқда. 
Уй жой бўйича давлат томонидан 18.11.2019 й. ПФ-5886-сонли Ўзбекистон 
Республикаси Президенти қарори, 25.03.2020 й. 182-сонли Вазирлар маҳкамаси 
қарорлари ишлаб чиқилган бўлсада кўплаб аҳолини бу қарорлар қониқтиргани 
йўқ.
2020 йил давомида Пандемия даврида аҳолига кўплаб ёрдам кўрсатилган 
бўлсада кимга кўрсатилгани аниқлик киритилса бу пенсионер, якка йолғиз, 
даромадини йўқотган ва шу тоифадагилар. 
Кўплаб фуқаролар давлат томонидан бериладиган ёрдамга қўшилмаганига 
катта эътирозлар хам билдлирилгани, Сергили туманида бўлиб ўтган фуқаролар 
норозилиги ва чиқишлари мисол бўла олади. 
Лекин масала аҳолига кўрсатилган ёрдамнинг кам ёки кўплиги хам эмас, 
аҳолининг даромад манбаи камлиги ва келажакка бўлган ишончсизлик орқали 
боқимандалик рухияти шакилланишидадир. 

---

454 
Масалани туб моҳиятига етадиган бўлсак, аҳоли турмуш даражасини 
ошириш асосий мезони бу даромад манбаилари келиб чиқмоқда.
Иш ҳаққи оширилиши ёки етарлича иш бўлиши маслани катта кўрсаткичлар 
билан хал этишга ёрдам беради. Янги иш ўринлари ташкил этилиши ва етарлича 
иш хаққи тўланиши керак бўлади.
Ёшлар ва 40 ёшгача бўлган шахслар ўз ишини топиб даромад манбаига эга 
бўла олади. Лекин аҳолининг 50 ёш атрофидаги ва аниқ иш ёки тажрибага эга 
бўлмаган аҳоли асосий боқимандалик рухиятидаги фуқаролар бўлмоқда 
мурожаатларга қараганда. 
Давлат томонидан кўплаб чора-тадбирлар амалга оширилсада, бўш иш 
ўринлари биржаси ярмаркалар ва шу турдаги тадбирлар ўз самарасини бермоқда. 
Аммо юқорида келтирилган аҳоли тоифаси бу холатга хам норозилик 
кўрсатмоқда. Кўп холларда бу ўз ишини йўқотган, ичкилик ва ёмон одатларга 
эга бўлган, оиласида тинчлиги бўлмаган ва сурункали касаллика учраган 
фуқаролар. 
Боқмимандалик рухини шакилланишига яна бир сабаб бўлиб, Пандемия 
даврида нақт пул маблағи берилиши одамларда кўникиш ва шу холатни 
қайтарилиши тарафдори бўлмоқда. Бу холатда ажратилган маблағларнинг 
фуқаролар томонидан самарасиз ва мақсадсиз ишлатилиши холатлари кўплаб 
учратилди. 
Ўзи нақт пул бериш мақсади аҳоли ўзининг энг еҳтиёжли йўналишлари 
озиқ-овқат ва дори-дармонга мақсадли қилиб берилган эди. Лекин кўп холда 
акси бўлди. 
Эндиклида асосий таклиф ва вазиятга тўғри бахо берилиши пластик 
карталарга маблағларни ўтказиш ва мазкур пластик карталарни мақсадли дори 
дармонга ишлатилишини кузатиш орқали фуқаро тоифаларига жаратиб иш олиб 
борилиши керак деб ўйлайман. 
Фуқарога ажратилган маблағни мақсадли ишлатса, ижобий портрет ва акси 
бўлса ноижобий бўлиб, кейинчалик мазкур фуқарога фақат мақсадли маблағ 
ўрнига зарурий товар олиб берилиши ёки бошқа ёрдам кўрсатилмаслиги бўйича 
хулоса қабул қилинади. 
Бу йўналишда амалга ошириладиган ишларда асосий қаратиладиган 
эътибор рақамли иқтисодиёт ривожланишига қаратилади. 
Пластик арталарни ишлатиш тарихини мақсадли йўналтириш ва назорат 
олиб борилиши ИТ-нинг ўрни катта бўлади. Мазкур тизим жорий этилиши ва 
ишга тушириш банк пластик арточкалар харакатларини кузатиш тизими ишлаб 
чиқлишини тақазо этади. Шу қаторда аҳолини пластик арточкалари орқали аниқ 
ишлатиш манбаиларини шакилланиши талаб таклиф ва бозор муносабатлари 
ривожланишига хам олиб келади. 
Биз бу харакатларни аслида керак бўлган аҳолига ёрдам кўрсатишимиз, 
аҳолини давлат ёрдамига бўлган муносабатни ўзгариши ва тарбияланишига олиб 
келади деб ўйлайман.