Бизнес вa тaдбиркорлик олий мaктaби

ТУРИЗМ САЛОҲИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА РАҚАМЛИ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ЎРНИ 
 
Отажонова О. – ОБМ тингловчиси 
 
Туризм-2020 йилнинг энг катта йўқотишларга сабаб бўлган “Пандемия”, 
барча давлатларнинг иқтисодий оқсаб қолиш холатида энг кўп панд еган соҳа 
сифатида тилга олиш мумкин. Шу давргача нашр этилган барча илмий 
мақолаларни кўздан кечирар эканман, ҳеч бир илмий мақолаларда айниқса 
туризм соҳасида ФОРС-МАЖОР холатлари кўзда тутилмаган. Минг афсуслар 
бўлсинки бундай холат бўлди ва биз яқин ўн йиллар давомида босқичма-босқич 
ўтишимиз керак бўлган рақамли иқтисодиёт, онлайн хизмат кўрсатиш, онлайн 
маркетинг, онлайн савдо тушунчалари бизнинг кундалик ҳаётимизга яшин 
тезлигида кириб келди, тўғрироғи ўз-ўзимизга сингдириб, хазм қилишга мажбур 
бўлдик. Аслида шундай ҳам қилиш ниҳоятда зарур эди чунки эскича тизимда иш 

---

446 
олиб бориш, инсонлар ҳаётини хавфга қўйиш ва пандемия тарқалишини кутиш, 
давлатимизни сезиларли таназзулга олиб келиши муқаррар эди. Тан олиб 
айтишимиз мумкинки, Туризм қўмитаси тезликда, соҳа тизимидаги 
тадбиркорларимизни иқтисодий тангликдан олиб чиқиш мақсадида имкон 
борича жадал ҳаракат қилди, бу эса “Бизнинг очилмаган қирраларимиз 
борлигини ва буни биз озгина чуқурроқ уйласак амалга ошириш 
имкониятларимиз етарли” эканини англатди. Ҳар бир соҳа сингари туризмдаги 
соғлом рақобат ҳам ривожланишнинг бир омили ҳисобланади, лекин туризм 
соҳаси бир нечта ўзаро бир бирига боғлиқ бўлган даражалар орқали таҳлил 
қилиниб ўрганилиши мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Туризм – макро, мезо, 
микро ва моно даражаларга бўлинади ва айнан Ўзбекистон туризм соҳасида 
мезодаражаси эътибордан четда қолганлиги эътироф этилган. МЕЗОДАРАЖА – 
бу “Турли туристик сегментларнинг саёҳат мақсадини амалга ошириш жойи” 
илмий изланиш ва уни ривожлантириш босқичларидан қолиб кетмоқда. Шундай 
экан ҳозирги замонамизнинг энг юксак талабларидан бири бўлган рақамли 
технологиялардан фойдаланган ҳолда айнан шу йўналишни ривожлантириш 
учун қай даражада фойдаланиш мумкин? 
Биринчи марта туристларга рақамли хизмат кўрсатиш 2000 йилларда, яъни 
dot-com даврида бошланган эди.Айнан шу пайтда Booking.com, Airbnb, Aviasales 
сингари онлайн бронлаштириш ёки чипталарни сотиш ишлари ривожланган эди. 
Google статистикасига кўра айни саёҳатни режалаштириш даврида, дунё бўйлаб 
74% саёҳатлар онлайн расмийлаштирилар экан. Уша даврларда бу тренд бўлган 
бўлса, ҳозирги кунимизда бу туризм соҳаси яъни туризм бизнесининг ёрдамчиси 
десак муболаға бўлмайди. Замон билан ҳамнафас бўлган ҳар қандай бизнес 
кишиси соҳа ривожланишнинг энг чўққисини рақамли технологияларга 
мурожаат қилиш орқали эгаллай олишига ишончим комил. Айни пайтда 
синовдан утган