|
beshinchi bosqichi - bevosita biznes-reja bo’limlarini ishlab chiqish va uni yagona xujjat sifatida rasmiylashtirish.
Biznes-rejaning har bir bo’limi o’z mazmuniga, ko’rsatkichlar tizimi va ularni hisob-kitob qilish usullariga ega bo’ladi. Biroq, bu biznes-rejaning yaxlit va to’liqligiga putur etkazmaydi. Barcha bo’limlar o’zaro bog’liq bo’lishi hamda korxonaning potentsial ishlab chiqarish imkoniyatlarini amalga oshirishga xizmat qilishi lozim. Biznes-rejaning bo’limlarini mazkur qo’llanmaning mos keluvchi boblarida alohida ko’rib chiqamiz. Bozor munosabatlari sharoitlarida biznes-reja qonun maqomiga ega bo’lmasligi hamda bozordagi vaziyatga bog’liq bo’lgan holda turli o’zgarishlarga uchrashi, iste’molchilarning hali qondirilmagan ehtiyojlariga moslashtirilishi lozim. Biroq bunday tarzda qayta ko’rib chiqish har bir holatda jiddiy ravishda etarlicha asoslab berilishi zarur.
Faoliyat ko`rsatayotgan kichik biznes korxonalari faoliyat turi, yo‘nalishi, maqsadi, faoliyat hajmi bir xil emasligi sababli ularning har biri uchun biznes-rejani ishlab chiqish bo’yicha detalli tavsiya berishning imkoni yo’q. Shunday bo’lsada, zamonaviy iqtisodiyot fanida biznes-rejaning taxminiy tuzilmasi ishlab chiqilgan bo’lib, quyida uning ayrim variantlari keltirilgan (4.2-jadval).
Keltirilgan variantlardan ko’rinib turibdiki, biznes-rejaning qat’iy tartibga solingan tuzilmasi mavjud emas. Biroq biznes-rejalarning har bir turi uchun xarakterli bo’limlar mavjud bo’lib, ularda tanlangan biznes (ishlab chiqarish) kontseptsiyasi, taklif qilinayotgan mahsulot yoki xizmatning o’ziga xosliklari, marketing va menejment, tavakkalchilikni baholash, moliyaviy ta’minot va natijalar aks ettiriladi.
Biznes-rejaning tarkibi, tuzilmasi, ko’rsatkichlari va boshqa jihatlari odatda korxonaning hajmi (quvvati), yo’nalishi, iqtisodiy va moliyaviy holati bogliqdir.
Endi ish boshlayotgan tadbirkor yoki faoliyat yuritayotgan kihcik korxona o’z ishini boshlash uchun zarur bo’lgan boshlang’ich kapitalni bank kerditlari hisobiga shakllantirishi mumkin. Bunday tadbirkorlik bilan bog’liq bo’lgan biznes-rejaning mazmuni va uni tayyorlash bosqichlari ma’lum bir (umumiy) ko’rinishga ega bo’ladi. Yangiliklar kiritish, yangi bozorni egallas, yoki bankrotlik yoqasida turgan korxona uchun biznes-reja boshqa ko’rinishga ega bo’ladi. Shunday bo’lsada, har qanday biznes-rejada tanlangan biznes kontseptsiyasi ochib beriluvchi, taklif qilinayotgan mahsulot, ish yoki xizmatlarnig o’ziga xosligini tavsiflovchi, shuningdek, istiqbolda olinishi lozim bo’lgan foyda (daromad) va biznesni kengaytirish aks ettiriluvchi bo’limlar mavjud bo’ladi. Biznеs-rеja qanday shaklda tuzilishidan qat'i nazar rеzyumеni (xulosani), korxona tavsifnomasini, markеting rеjasini, ishlab chiqarish (xizmat ko`rsatish) rеjasini, boshqarishni tashkil etish rеjasini va moliya rеjasini o`zida aks ettirishi lozim. Quyida kеltirilgan 4.4 -rasmda biznеs-rеjani standart tuzilishi ko’rsatilgan.
Xulosa
Bozor iqtisodiyoti rejalashtirishni ham, bashorat qilishni ham inkor etmaydi va ulardan avvalgi buyruqbozlikni chiqarib tashlagan holda foydalanishni tavsiya qiladi. Biznes reja tuzish bosqichlari menejmentning funksiyalari bo’lib, u yoki bu vaqt oralig’ida biznes strategiyasini aniqlashga yo’naltiriladi. Biznes reja rejalashtirishga nisbatan ko’proq ehtimoliy xarakterga ega bo’ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. О‘zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi. – T.: О‘zbekiston, 2017.
2. О‘zbekiston Respublikasining “Oilaviy tadbirkorlik tо‘g‘risida”gi Qonuni 327- son 26- aprel 2012- y. www.lex.uz
3. О‘zbekiston Respublikasining “Xususiy korxona tо‘g‘risida”gi Qonuni 558-IIsonli О‘RQ 11.12.2003 y. www.lex.uz
4. О‘zbekiston Respublikasining “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari tо‘g‘risida”gi Qonuni 69-II-son 25- may 2000- yil. www.lex.uz
5. О‘zbekiston Respublikasining “Dehqon xо‘jaligi tо‘g‘risida”gi Qonuni 604-I sonli О‘RQ 30.04.1998- y. www.lex.uz
6. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, О‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yо‘llari va choralari / I.A.Karimov. – Toshkent: «О‘zbekiston», 2009.
7. Maxmudov E.X., Isoqov M.Y. Biznes – rejalashtirish. O’quv qo’llanma. –T.: O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 2005, – 160- bet.
8. Babayeva N., Raximova M., Xalimova M. Biznes reja tuzish bо‘yicha qо‘llanma. BMTTDning О‘zbekistondagi vakolatxonasi, 2012
Do'stlaringiz bilan baham: |
