Biznes muloqot va akademik yozuv

7-topshiriq. Matnni o’qing. Ma’lumotlardan foydalanib birorta ilmiy matnni tahrir qilishga uruinb ko’ring.
Ilmiy matnlar tahrir qilinayotganda matnning kimga mo‘ljallanganligi alohida ahamiyatga ega. Ma’lumki, ilmiy adabiyotlarning janrlari ko‘p: maqola, tezis, annotatsiya, ma’ruza, monografiya, ilmiy to‘plam, alohida tadqiqot. Ilmiy matnlarni tahrir qilishda bayonning mantiqiyligiga, asoslanganligiga alohida e’tibor berish kerak. Ayniqsa, tasvir va ta’rif, tahrir va muhokama matnga xos va mos bo‘lishi lozim. Ilmiy matnlarda turli xil ishoralar, qisqartmalar, chizma va formulalar, hisob-kitoblarni berish ma’lum usul va tartiblarga asoslanadi. Ilmiy matnlarda ko‘chirmalardan foydalanish, manbalarga havola qilish va sarlavha tanlashga ham jiddiy e’tibor beriladi.
Ilmiy-ommabop matnlar tahriri o‘zgachadir, chunki, bunday matnlar ijtimoiy, ma’rifiy mazmunga ega bo‘ladi va ilmiy bilimlarni ommalashtirishga xizmat qiladi. Shu sababli matnning uslubiy va mantiqiy jihatlariga jiddiy e’tibor berish sof ilmiy bayondan qochish zarur.
Bildirgich adabiyotlar, ya’ni qomuslar, lug‘atlar tahririda ularning sohaviy va kasbiy turlariga e’tiborni qaratish, qisqalik, mazmunlilik va ma’noni ifodalash qoida va mezonlariga rioya qilish zarur.
Umuman, matnni tanlash va uning ustida ishlash jiddiy bilimni, savodxonlikni talab etadi. Matnning tarkibiy qismlarini aniqlash va muvofiqlashtirish, xato va nuqsonlarni to‘g‘rilash, so‘z va terminlarga sharh va izohlar berish uchun sinchkov bo‘lish zarur. Har bir matnga kiritilgan qo‘shimcha sharh va izohlar ajratib ko‘rsatiladi. Har bir adabiyotni tuzish va tahrir qilishda quyidagilar e’tibordan chetda qolmasligi kerak: annotatsiya, so‘z boshi, kirish, tarjimai hol, xotima, sharh va izohlar, eslatma va ilovalar, lug‘at va bibliografik ko‘rsatkichlar, adabiyotlar ro‘yxati, xronologik (voqea hodisalar taqvimi) ko‘rsatkich shartli qisqartmalar, mundarija.
Matn ustida ishlash mas’uliyatli jarayon bo‘lib, tahrir qiluvchidan ham o‘ziga nisbatan jiddiy munosabatni talab qiladi. O‘quvchilarning matn tahriri bilan shug‘ullanishi esa ularga o‘rgangan til bilimlarini mustahkamlashga, undan foydalanishda shu paytga qadar yo‘l qo‘yib kelayotgan kamchiliklarini tuzatib olishiga, binobarin, o‘z nutqining uslubiy jihatdan takomillashib borishiga ko‘maklashadi.

8-topshiriq. Quyidagi jadvalda yozma manbalarning talabalar tomonidan ko`p foydalaniladiganlari keltirilgan. Ularning ijobiy va salbiy tomonlarini ko`rib chiqish uchun sherigingiz bilan ishlang.