Biznes faoliyatini tahlil qilish reja: Kichik biznes va tadbirkorlikning moliyaviy faoliyatini ifodalovchi ко’rsatkichlar

Ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori
qiymati (F)
Fondning sarflanishi fond qaytarilishining teskari miqdori bo'lib, mahsulot birligiga asosiy fondlarning qanday summasi to'g'ri kelishini ko'rsatadi:
Fondning qaytarilishining oshishi mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko'paytirish, ishlab chiqarilgan mahsulotning tannarxini pasaytirish va asosiy fondlarga ehtiyojni nisbatan qisqartirishga imkon beradi.
Fondning qaytarilishi va fondning sarflanishi miqdoriga har xil omillar ta’sir etadi. Fondning umumiy qaytarilishi asosiy ishlab chiqarish fondlari o'rtacha yillik qiymatidagi mashina va uskunalar o'rtacha yillik qiymatining bir so'miga togri keladigan mahsulot chiqarishiga bogliqdir.
Mashinalar, uskunalar qiymatining bir so miga to'g'ri keladigan mahsulot ishlab chiqarish mehnatdan foydalanishning samaradorligini ifodalaydi. Ushbu ko'rsatkichlar tahlili 4.5-jadvalda berilgan.
4.5-jadval Fondning qaytarilishi va sarflanishi коrsatkichlari tahlili

Korsatkichlar	Otgan yil	Hisobot yili	Farqi (+;-)
Taqqoslanganvaulgurjinarxlardagi tovarmahsuloti(mineso'm)	14006	14493	+487
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining o'rtacha villikaivmati(mimrso'm)	9337	8526	+297
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining fondqaytarilishi	1,5	1,7	+0,2
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining fond sarflanishi	0,7	0,6	+0,1

Jadvalma’lumotlarigakora, hisobotyilidaasosiylondlardanfoydalanishsamaradorligi, ya’nifondningqaytarilishio'tganyilganisbatan 0,2 so'mgako'paygan, bukorxonaishigaijobiyta’siretgan.
Mahsulotgamaterialsarflanishi. Buaylanmafondlar(mablaglar)danfoydalanishningumumlashtiruvchiko'rsatkichibo'lib, ukorxonaningiste’molqilinganaylanmafondlariqiymatiningishlabchiqarilganmahsulotqiymatiganisbatibilananiqlanadi.
Mahsulotbirligigasarflanganxomashyovamateriallarningmiqdorihaqidadarakberuvchitabiiyo'lchovdagianiqko'rsatkichlamihamxuddishuko'rsatkichgao'xshabhisoblashmumkin. Buko'rsatkichlarxo'jalikningisrofgarchilikyokitejamkorlikbilanolibborilganliginiko'rsatadi. Bupirovardidatannarxningpasayishivafoydaningko'payishigata’sirqiladi.
Ko'ribo'tilganko'rsatkichlarkorxonafaoliyatinibaholashuchunmuhimahamiyatgaegabo'lsa-da, biroqcheklanganxaraktergaegadir. Ularishlabchiqarishvaxarajatlarningiqtisodiysamaradorligihaqidato'liqtasawurbermaydi, balkifaqatresurslarningayrimturlaridanfoydalanishniifodalaydi. Xarajatlarning umumiy samaradorligi haqidagi yaxlit ta’rimi umumiy va solishtirma iqtisodiy samaradorlik beradi. Umumiy iqtisodiy samaradorlik quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi:
E = Foydaning o sishi (P) / Kapital qo yilmalar (K)
Har bir alohida holda xarajatlarning umumiy iqtisodiy samaradorligi ko'rsatkichlari boshqa davrlar yoki boshqa korxonalar uchun me’yoriy yoki xuddi shunday ko'rsatkichlar bilan solishtiriladi.
Yechimlar variantlarini solishtirishda xarajatlarning solishtirma iqtisodiy samaradorligi hisoblanadi. Eng kam xarajatlar eng muvofiq variantning ko'rsatkichi bo'lib xizmat qiladi:
Zp = S + EpК bu yerda, Zp - ushbu variant bo'yicha berilgan xarajatlar; S-joriy xarajatlar (tannarx); К - kapital qo'yilmalarhajmi;
Ep - kapital qo'yilmalar solishtirma iqtisodiy samaradorligining me’yoriy koeffitsiyenti. Iqtisodiyot bo'yicha u 0,16 deb belgilangan.
Ushbu koeffitsiyentdan kelib chiqqan holda xarajatlarning o'rnini qoplashmuddatinianiqlashmumkin:
Tok=l:0,16 = 6,25yil