Biz klimat o’zgeriwin toqtata alamizba?



Download 17,22 Mb.
bet5/17
Sana03.06.2022
Hajmi17,22 Mb.
#631863
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
Usigo

Orta Aziya territoriyasiniń atmosfera tsirkulyasiyasinda arktika, turaqli hám tropik hawa aǵimlari qatnasadi. Bul jerlerde jildiń suwiq máwsimlerinde moʻʼtadil region kontinental hawa massalari ústinlik qiladi hám, ásirese, siklon háreketi tezlik benen rawajlanadi. Bul bolsa qis máwsiminiń júdá oʻzgeriwsheń, ádette, jawin kóp hám koʻpshilik waqitta, suwiq boliwina alip keledi. Jildiń suwiq bolmaytuǵin dáwirlerinde Turan past tegisligindegi shoʻldiń júdá qizib ketiwi sebepli pást basimli hawa qatlami júzege keledi. Bul jerge kirib kelip atirǵan hawa aǵimlari jer sirtindaǵi issi qatlamniń kúshli taʼsirine dus keledi, olarda tez oʻzgeriwler protsessi júz beredi. Nátiyjede issi hám qurǵaq Turan kontinental tropik hawa aǵimi júzege keledi. Transformatsiya (hawa aǵiminiń oʻzgeriwi) taʼsirinde siklonli protsessler shu qadar sezilmeytuǵin dárejede oʻtedi, tek temperatura derlik oʻzgeredi hám bulitlar payda boladi, salistirmali turaqli issi hám qurǵaq hawa-rayi júzege keledi.

  • Orta Aziya territoriyasiniń atmosfera tsirkulyasiyasinda arktika, turaqli hám tropik hawa aǵimlari qatnasadi. Bul jerlerde jildiń suwiq máwsimlerinde moʻʼtadil region kontinental hawa massalari ústinlik qiladi hám, ásirese, siklon háreketi tezlik benen rawajlanadi. Bul bolsa qis máwsiminiń júdá oʻzgeriwsheń, ádette, jawin kóp hám koʻpshilik waqitta, suwiq boliwina alip keledi. Jildiń suwiq bolmaytuǵin dáwirlerinde Turan past tegisligindegi shoʻldiń júdá qizib ketiwi sebepli pást basimli hawa qatlami júzege keledi. Bul jerge kirib kelip atirǵan hawa aǵimlari jer sirtindaǵi issi qatlamniń kúshli taʼsirine dus keledi, olarda tez oʻzgeriwler protsessi júz beredi. Nátiyjede issi hám qurǵaq Turan kontinental tropik hawa aǵimi júzege keledi. Transformatsiya (hawa aǵiminiń oʻzgeriwi) taʼsirinde siklonli protsessler shu qadar sezilmeytuǵin dárejede oʻtedi, tek temperatura derlik oʻzgeredi hám bulitlar payda boladi, salistirmali turaqli issi hám qurǵaq hawa-rayi júzege keledi.

Orta Aziya aymaǵindagi iqlimniń oʻzine tán qásiyeti qurgʻaqshiliq, bul bolsa aymaqtiń tábiyiy iǵalliliq ritmi menen baylanisli. Iǵalliliq ritminiń sáwleleniwinde atmosfera jawinlariniń áhmiyeti úlken. Jilliq jawinniń koʻpshilik bólimi 30-50 % i báhárge, 30-35 % i qisǵa hám 15-20 % i gúzge tuwri keledi. Jaz aylarinda jawin-shashin júdá kem-jilliq jawin-shashinniń 5-10 % ini, qubla táreplerde 2-3% ini quraydi. Jawinniń máwsimler boyinsha tegis emes bólistiriliwi suwiq máwsimlerde siklon háreketiniń tez rawajlaniwi (ásirese, eń jawin kóp aylar mart, aprel), jazda bolsa termik depressiya kúsheyiwi menen baylanisli.

  • Orta Aziya aymaǵindagi iqlimniń oʻzine tán qásiyeti qurgʻaqshiliq, bul bolsa aymaqtiń tábiyiy iǵalliliq ritmi menen baylanisli. Iǵalliliq ritminiń sáwleleniwinde atmosfera jawinlariniń áhmiyeti úlken. Jilliq jawinniń koʻpshilik bólimi 30-50 % i báhárge, 30-35 % i qisǵa hám 15-20 % i gúzge tuwri keledi. Jaz aylarinda jawin-shashin júdá kem-jilliq jawin-shashinniń 5-10 % ini, qubla táreplerde 2-3% ini quraydi. Jawinniń máwsimler boyinsha tegis emes bólistiriliwi suwiq máwsimlerde siklon háreketiniń tez rawajlaniwi (ásirese, eń jawin kóp aylar mart, aprel), jazda bolsa termik depressiya kúsheyiwi menen baylanisli.
  • Jawinlar jildan-jilǵa oʻzgerip turadi, ayrim jillarda bolsa jawin oʻrtasha (koʻp jilliq) jawinlar muǵdarina salistirmali 1,5-2 mártebe koʻbirek (máselen, 2002-jil báhárde Oʻzbekstan aymaǵinda sonday halda júz berdi), qurgʻaqshiliq jillarinda bolsa 3-4 mártebe kem boladi. Jawingershiliktiń oʻzgeriwsheńligi, ásirese, qurǵaq issi aylarda kúsheyedi, ayrim jillarda jazda jawingershilik pútkilley bolmaydi, ayrim jillarda bolsa bir neshshe kún ishinde bir jilliq jawin jawiw mumkin.

Download 17,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish