Bitiruv malakaviy ishi Mavzu: Paskal algoritmik tilida yozilgan dasturning asosiy elementlari

Paskal algoritmik tilidagi operatorlar bo’limi
Bu bo’lim quyidagi ko’rinishda yoziladi va dasturning asosiy bo’limi
hisoblanadi:
::=begin;{,} end.
Dasturni bajarish bo’limi xizmatchi so’zlar begin va end ichiga joylashgan
operatorlar ketma-ketligini bajarishga keltiriladi. Operatorlar bir-biridan “;”
belgilar yordamida ajratiladi. Shuni aytish kerakki, protsedura va funktsiya
bo’limidagi algoritmlar faqat operatorlar bo’limidan murojaat qilingandayoq
bajariladi. Operatorlar yordamida masalani echish algoritmini bajarishga kerak
bo’lgan amallar tavsiflanadi. Funktsional vazifalari bo’yicha Paskal tilidagi
operatorlar quyidagi guruxlarga bo’linadi: o’zlashtirish, kiritish-chiqarish,
boshqarish.


O’zlashtirish operatorlari – dasturdagi o’zgaruvchilarga ma’lum
qiymatlarni o’zlashtirish uchun ishlatiladi.
Kiritish-chiqarish operatorlari – tezkor xotiraga boshlang’ich
ma’lumotlarni kiritadilar va chiqaruvchi qurilmalarga hisoblashlar natijasini
chiqaradilar.
Boshqarish operatorlari – dastur operatorlarini ketma-ket bajarilishini
tashkil etadi (shartli o’tish, takrorlanish operatorlari).
O’z tarkibiga ko’ra operatorlar ikki turga bo’linadilar: sodda va
strukturalashgan (tarkiblashgan). Tarkibida boshqa operatorlar bo’lmagan
operatorlar sodda operatorlar deyiladi. Bir yoki bir nechta operatorlardan iborat
operatorlar sodda operatorlar deyiladi. Sodda operatorlarga o’zlashtirish, o’tish va
prtseduraga murojaat operatorlari kiradi. Murakkab operatorlarga shartli, tanlash,
takrorlash va tarkibiy operatorlar kiradi. Tarkibiy operator BEGIN va END
xizmatchi so’zlari orasiga olingan operatorlar ketma-ketligidan iborat.
Dasturda ma’lum jarayon bitta emas, balki, bir nechta operator ketma-ketligi
bilan ifodalanadi. Shu xolda operator ketma-ketligi tarkibiy operator ko’rinishida
yoziladi. Tarkibiy operator ma’lum bir operatorlar ketma-ketligini operator
qavslari begin (boshi) va end (oxiri) xizmatchi so’zlari orasiga olib birlashtiriladi.