Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

   1. Ma’lumotlarni ko‘chirib yozish buyruqlari – LOAD, STORE, MOVE 
(1.3-jadval). 
   2.  Ikkita  operandalar  ustida  amallar  bajarish  buyruqlari  -  ADD,  SUB, 
AND, OR (1.4-jadval).  
   3.  Bitta  operanda  ustida  amallar  bajarish  buyruqlari  -  INC,  DEC,  NOT, 
RL. 
   4. Taqqoslash va shartli o‘tish buyruqlari -  CMP. 
   5.  Dastur  osti  dasturlarini  (rus  tilida  –  подпрограмма)  chaqirish 
buyruqlari - CALL (1.5-jadval). 
   6. Sikllarni boshqarish buyruqlari. 
   7. Ma’lumotlarni kiritish-chiqarish buyruqlari – IN, OUT. 
      
1.3-jadval. Pentium 4 protsessorining ko‘chirib yozish buyruqlari. 
 
        

---

28 
 
        Adreslash.  Boshqarish  oqimi  va  uzilishlar.  Ko‘pgina  buyruqlar 
joylashgan o‘rinlari ko‘rsatilishi kerak bo‘lgan operandalar bilan ishlaydi. 
Operandaning  joylashgan  o‘rnini  ko‘rsatish  adreslash  deb  ataladi. 
Adreslashning quyidagi xillari yoki rejimlari (1.6-rasm) mavjud: 
     1.Bevosita adreslash rejimi. 
     2.To‘g‘ridan-to‘g‘ri adreslash rejimi. 
     3.Registrlar yordamida adreslash rejimi. 
     4.Registrlar yordamida bilvosita adreslash rejimi.  
     5.Indeksli adreslash rejimi. 
     6.Nisbiy indeksli adreslash rejimi. 
     7.Stekli adreslash rejimi. 
 
1.4-jadval. Pentium 4 protsessorining arifmetik buyruqlari. 
 

---

29 
 
1.5-jadval. Pentium 4 protsessorining boshqarishni uzatish buyruqlari. 
 
 
1.6-jadval. Adreslash rejimlarini taqqoslash. 
 
       
        Dasturni  ishlashi  davomida  undagi  buyruqlarning  bajarilish  ketma-
ketligi - boshqarish oqimi deb ataladi. O‘tishlar va dastur osti dasturlarini 
chaqirishlar  bo‘lmasa,  buyruqlar  xotiraning  ketma-ket  yacheykalaridan 
chaqirib  olinib  bajariladilar.  Quyidagi  misolda  Pentium  4  assemblerida 
I
2
+J
2
+K
2 
ifodani hisoblash dasturi keltirilgan. Undagi buyruqlar xotiraning 
ketma-ket yacheykalaridan chaqirib olinib bajariladi. 

---

30 
 
 
 
      Ushbu misollarda esa shartli o‘tish va dastur osti dasturlarini chaqirish 
operatorlariga ega dasturlar keltirilgan. 
 
 

---

31 
 
 
 
          Agar  asosiy  dasturni  ishlashi  davomida  boshqa  bir  dastur,  ya’ni 
dastur osti dasturi chaqiriladigan bo‘lsa – uzilish (rus tilida – прерывание) 
sodir  bo‘ladi.  Bunda  asosiy  dasturning  buyruqlarini  xotiradan  ketma-ket 
chaqirish to‘xtatilib, yangi ishga tushirilgan dasturni – dastur osti dasturini 
(rus  tilida  –  подпрограмма)  bajarish  yo‘lga  qo‘yiladi  (1.17-rasm).  Dastur 
osti  dasturi  ishlab  bo‘lgandan  so‘ng  esa,  asosiy  dasturga  qaytiladi  va 
avvalgi  ketma-ketlik  to‘xtatilgan  joyidan  boshlab  bajarilishi  yo‘lga 
quyiladi. 
 
 
1.17-rasm. Asosiy dasturni ishlashi: a) uzilishlarsiz; b) uzilishlar bilan. 

---

32