Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

5.3. Telekommunikatsion qurilmalar. 
 
Hozirda kompyuterlarni o‘zaro va ayniqsa Internetga ulashda telefon 
tarmog‘idan foydalanishga to‘g‘ri kelmoqda. Telefon tarmog‘i orqali 0 va 
1 qiymatlarni qabul qiladigan kompyuter ma’lumotlarini uzatishda esa 
modemlar
qo‘llaniladi. 0 va 1 lar ketma-ketligi modem yordamida 
modulyasiyalanib
telefon liniyasi (chizig‘i) orqali telefon tarmog‘iga 
uzatiladi. Bunda modulyasiyalashning quyidagi xillaridan foydalaniladi: 
amlitudali, chastotali yoki fazali modulyasiyalash usullari (5.13-rasm). 
Hozirda ishlab chiqilgan modemlarning ma’lumotlarni uzatish tezliklari 
28 800 bit/sek dan 57 600 bit/sek gacha bo‘lishi mumkin. 
5.13-rasm. 01001011000100 ikkilik sonni telefon liniyasi orqali uzatish: 
ikki sathli signal (
a
); amplitudali modulyasiya (
b
); chastotali modulyasiya 
(
c
); fazali modulyasiya (
d
).

---

137 
Raqamli abonent liniyalari (chiziqlari). 
Internet xizmatlari xillaring 
ko‘payib borishi natijasida, ulardan foydalanish uchun yuqorida keltirilgan 
usullar asosida ishlaydigan modemlarga nisbatan, ma’lumotlarni ancha tez 
uzata oladigan qurilmalarni ishlab chiqish zarurati tug‘ildi. Natijada - 
xDSL 
(Digital Subscriber Line
, rus tilida - цифровая абонентская линия) 
– raqamli abonent liniyalari deb nomlangan ulanish texnologiyalari asosida 
ishlaydigan qurilmalarning bir nechta xillari yaratildi. Shulardan keng 
tarqalgani 
hisoblangan 
ADSL 
(Asymmetric 
DSL
, 
rus 
tilida 
- 
асимметричная цифровая абонентская линия) modemlar haqida 
to‘xtalib o‘tamiz. ADSL-modem yordamida xizmat ko‘rsatish chizmasi 
5.14-rasmda keltirilgan. 
5.14-rasm. ADSL-modem yordamida xizmat ko‘rsatish chizmasi. 
Unda avvalgi analog rusumli telefon liniyalarida qo‘llanilgan 
filtr
 
olib 
tashlanishi natijasida hosil bo‘lgan 1,1 MGs kenglikka ega spektr, har biri 
4312,5 Gs dan 
256-ta avtonom kanallarga
ajratilgan. 0-inchi kanal tovushli 
ma’lumotlarni uzatish uchun ajratildi. Tovush va kompyuter 
ma’lumotlarini uzatishda hosil bo‘lishi mumkin bo‘lgan noaniqliklarni 
yo‘qotish maqsadida, 1-5 kanallar ishlatilmaydigan kanallar deb belgilandi. 
Ikkita kanal, chiquvchi va kiruvchi boshqarish signallarini uzatish uchun 
ajratildi. Qolgan 248-ta kanallar orqali esa foydalanuvchilarning 
ma’lumotlari uzatiladigan bo‘ldi. SHunday qilib bitta ADSL-modem 248-
ta odatdagi modem bilan teng bo‘ldi.
5.15-rasmda 
ADSL 
qurilmalarining 
standart 
konfiguratsiyasi 
keltirilgan. Unda: 

---

138