Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

5.2. Zamonaviy kompyuterlarning shinalari va ularning
ishlash tamoillari
Kompyuter texnikasi va texnologiyalarining rivojlanishi davomida, 
keng va ko‘p vaqtlar davomida qo‘llanib kelingan, hamda hozirda ham 
keng qo‘llanilib kelayotgan shinalar sifatida quyidagilarni sanab o‘tish 
mumkin: Omnibus (PDP-8), Unibus (PDP-11), Multibus (8086), IBM PC 
(PC/XT), ISA (PC/AT), EISA (80386), MicroChannel (PC/2), PCI (turli 
xildagi 
shaxsiy 
kompyuterlarda), 
SCSI 
(turli 
xildagi 
shaxsiy 
kompyuterlarda va ishchi stansiyalarda), Nubus (Macintosh), Universal 
Serial Bus (zamonaviy shaxsiy kompyuterlarda), Fire Wire (maishiy 
elektronika qurilmalarida), VME (fizika xonalaridagi qurilmalarda) va 
Samas (yuqori energiyalar fizikasi qurilmalarida). Ushbu o‘quv 
qo‘llanmada ISA, PCI, PCI Express va USB shinalariga oid ma’lumotlar 
keltirilgan. 
Avval 
ta’kidlaganimizdek, zamonaviy kompyuterlarda 
ma’lumotlarni parallel va ketma-ket tarzda uzatuvchi shinalardan 
foydalanilmoqda [1,2,26].
Ma’lumotlarni parallel tarzda uzatuvchi shinalar:
- boshqarish signallari uchun mo‘ljallangan liniyalar (chiziqlar); 
- adreslar uchun mo‘ljallangan liniyalar; 
- ma’lumotlar uchun mo‘ljallangan liniyalardan iborat bo‘ladi (5.7-rasm). 
Shinaga ulangan biron-bir qurilma, masalan - protsessor, boshqa bir 
qurilmadan, masalan - asosiy xotiradan, ma’lumot olishi (yoki unga 
uzatishi) uchun, avval boshqarish signallari yordamida uni ogohlantiradi. 
Protsessor asosiy xotiradan ma’lumotlarni o‘qimoqchi bo‘lsa,