Биринчи суҳбат

Еттинчи суҳбат. Миссионерлик: такомиллашув йўлида


Миссионерлик фаолияти такомиллашиб бораётгани нималарда кўринади?
Олиб борилаётган ишлар, кўрилаётган чоралар миссионерларнинг кўплаб фош бўлишига олиб келмоқда. Бу ўз навбатида уларни янгидан-янги йўлларни қидиришга, ўз фаолиятларини вазиятга мослашган ҳолда такомиллаштириб боришга мажбур этмоқда. Хусусан, баҳоийлар бугунги кунда кўпроқ одамларни ўз сафларига жалб қилиш, бунда ҳокимият вакиллари диққатини ортиқча жалб қилмаслик ва шубҳа уйғонишининг олдини олиш мақсадида жамоа бўлиб тўпланишни камайтириш, "халқа-халқа" бўлиб фаолият кўрсатиш, навбат билан оқим тарафдорларининг уйларида, унда ҳам “кичик халқалар” доирасида йиғилиб туриш йўлидан бормоқда.
Миссионерлик билан шуғулланаётган айрим диний ташкилотлар эса, ибодатга қатнайдиган маҳаллий миллатлар вакилларининг ҳақиқий сонини ошкор этмаслик мақсадида махфий йиғилишлар ўтказишни йўлга қўяётганини ва черковнинг ўзига хос филиалларини шакллантиришга уринаётганини эътироф этиш лозим. Баъзи шундай ташкилотлар масофанинг узоқлиги туфайли черковга қатнайдиганларга енгиллик яратиш, уларни ортиқча транспорт харажатларидан озод қилиш байроғи остида ибодатларни фуқаролар хонадонларида ўтказишга интилмоқдаки, бундай ҳаракатларни ҳам черковнинг реал фаолияти, уларга қатнайдиганларнинг этник таркибини яширишга интилишнинг кўриниши сифатида баҳолаш мумкин.
Иеговочилар эса ўз тарафдорларини саёҳатчилар байроғи остида тўплаш, экскурсияларга олиб чиқиш ва ўша ерда ўз йиғилишларини ўтказишга интилмоқдалар. Улар ўз тарғиботида расмий фаолият кўрсатишга рухсат этилмаётганига алоҳида урғу берган ҳолда, ўзларини жабрдийдалар сифатида кўрсатишга уринаётганини ҳам қайд этиш лозим.
Шунингдек, миссионерликнинг олдини олишга қаратилган ишлар тизимли олиб борилаётган бир пайтда уларнинг ўз фаолиятини вилоят ва туман марказларидан узоқроқ жойларда амалга оширишга ва асосий объект сифатида маҳаллий миллатлар вакиллари яшайдиган ҳудудларни танлашга ҳаракат қилишлари кузатилмоқда. Айрим миссионерлик ҳаракатлари томонидан амалга оширилган “тарғибот рейдлари” ҳам шундай хулоса чиқариш имконини беради.


Миссионерликни илмий асосда олиб боришга хизмат қиладиган махсус тадқиқот марказлари фаолияти ҳақида нима дейиш мумкин?
Дарҳақиқат, миссионерлар ўзлари фаолият юритмоқчи бўлган ҳудуд аҳолиси диний эътиқоди, уларнинг ижтимоий муаммолари ҳақида маълумот тўплаш, таҳлил қилиш ва тегишли тарғибот-ташвиқот ишларини тизимли асосда ташкил этиш учун ўз тадқиқот марказларини шакллантиришга ҳам алоҳида эътибор берадилар.
Миссионерлик илмий марказлари фаолияти ҳақида гап кетар экан, улар томонидан маълум минтақадаги реал воқелик таҳлил қилиб борилиши баробарида, диний вазиятни зарур йўналишда ўзгартириш мақсадида миссионерларнинг самарали фаолият юритишига илмий асос бўлиб хизмат қиладиган махсус қўлланмалар ишлаб чиқилганини ва бундай ишлар ҳануз давом этаётганини алоҳида қайд этиш лозим. Бунда прозелитлар номидан унумли фойдаланиб, улар мансуб бўлган халққа мос адабиётлар чиқарилади. Юқорида номлари зикр этилган “Уиклифф”, “Дунё операцияси” ҳамда “Жошуа лойиҳаси”, “Calebproject” каби марказлар ҳам асосан шу йўналишда фаолият олиб бормоқда.
Миссионерлар иш олиб боришни мўлжаллаётган мамлакатларда руҳонийларнинг мавқеи, ижтимоий ҳаётдаги ўрни каби масалаларни ўрганиб, таҳлил қилиб боришни ҳам миссионерлик илмий марказлари фаолиятининг ўзига хос хусусиятлари қаторида санаш мумкин. Бундай тадқиқотлар натижасида миссиялар фаолият юритадиган мамлакатларда маҳаллий руҳонийлар билан баҳслашиш учун махсус қўлланмалар ишлаб чиқилади.
Миссионерлик фаолиятига мумкин қадар кўплаб кишилар, ташкилотлар ва катта маблағларни жалб қилиш ҳам юқоридаги каби илмий-тадқиқот марказларнинг муҳим вазифаларидан бири ҳисобланади. Тожикистонда миссионерликни амалга ошириш бўйича иш олиб бориб “Calebproject” марказининг “Hope for Tadjikistan” (“Тожикистон учун умид қилинг”) номли махсус лойиҳаси бу йўналишдаги ишларга мисол бўла олади. Марказ сайтида, Тожикистонда фаолият олиб бораётган миссионерлар фаолиятини ривожлантириш, уларни моддий қўллаб-қувватлаш учун хайрия қилишга даъват этувчи маълумотлар шундай усталик билан жойлаштирилганки, у билан танишган ва ўзини христиан деб ҳисоблайдиган ҳар инсон ўзи истаган-истамаган ҳолда ушбу лойиҳанинг қўллаб-қувватловчисига айланишига шубҳа қилмаса ҳам бўлади.