Birinchi bob: Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning hayoti va ijodi

3.3 Obyektiv tushuncha va uning turlari
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning "Risola dar haqiqati shaxs" asari davomida obyektiv tushuncha va uning turiga oid fikrlarini ifoda etgan. Ushbu asarda Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon obyektiv tushunchani ma'rifat va tajribasi asosida tahlil qilgan.
Obyektiv tushuncha, asarda dunyoni tasavvur etish, uning haqiqatini qabul qilish va tushuntirishga oid asosiy mantiqiy qoidalarni o'z ichiga oladi. Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning fikrlariga asosan, dunyo va uning tuzilishi, tabiat, insonning maqsadi, hayotning asosiy sababi kabi muddalalar obyektiv tushuncha bilan bog'liqdir.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon asarda obyektiv tushunchani har tomonlama tahlil qilgan va uning turini ham bayon qilgan. Obyektiv tushunchani o'zbek adabiyotida "Ilm" deb nomlanishi, ilmiy va faniy tushunchalar esa tahlil qilingan. Uning turlari, masalan, ilmiy tushuncha, faniy tushuncha, ilmiy-faniy tushuncha, olam tushunchasi kabi mavzular asarda yer olib, ularni izohlangan.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning "Risola dar haqiqati shaxs" asarida obyektiv tushuncha va uning turlariga oid fikrlar keng tarqalgan va o'zbek adabiyotining rivojlanishida muhim o'rinni egallagan. Ushbu asar Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning ilmiy-faniy xususiyatlari, ma'rifati va tushunchalarini namoyish etgan.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning "Risola dar haqiqati shaxs" asarida obyektiv tushuncha va uning turiga oid fikrlar keng tarqalgan. Ushbu asarda Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon obyektiv tushunchani ma'rifat va tajribasi asosida tahlil qilgan.
Obyektiv tushuncha, asarda dunyoni tasavvur etish, uning haqiqatini qabul qilish va tushuntirishga oid asosiy mantiqiy qoidalarni o'z ichiga oladi. Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning fikrlariga asosan, dunyo va uning tuzilishi, tabiat, insonning maqsadi, hayotning asosiy sababi kabi muddalalar obyektiv tushuncha bilan bog'liqdir.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon asarda obyektiv tushunchani har tomonlama tahlil qilgan va uning turini ham bayon qilgan. Obyektiv tushunchani o'zbek adabiyotida "Ilm" deb nomlanishi, ilmiy va faniy tushunchalar esa tahlil qilingan. Uning turlari, masalan, ilmiy tushuncha, faniy tushuncha, ilmiy-faniy tushuncha, olam tushunchasi kabi mavzular asarda o'z o'rnini topganlar.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning "Risola dar haqiqati shaxs" asarida obyektiv tushuncha va uning turlariga oid fikrlar keng tarqalgan. Ushbu asar Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning ilmiy-faniy xususiyatlari, ma'rifati va tushunchalarini namoyish etgan.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning "Risola dar haqiqati shaxs" asarida obyektiv tushuncha va uning turiga oid fikrlar keng tarqalgan. Ushbu asarda Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon obyektiv tushunchani ma'rifat va tajribasi asosida tahlil qilgan.
Obyektiv tushuncha, asarda dunyoni tasavvur etish, uning haqiqatini qabul qilish va tushuntirishga oid asosiy mantiqiy qoidalarni o'z ichiga oladi. Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning fikrlariga asosan, dunyo va uning tuzilishi, tabiat, insonning maqsadi, hayotning asosiy sababi kabi muddalalar obyektiv tushuncha bilan bog'liqdir.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon asarda obyektiv tushunchani har tomonlama tahlil qilgan va uning turini ham bayon qilgan. Obyektiv tushunchani o'zbek adabiyotida "Ilm" deb nomlanishi, ilmiy va faniy tushunchalar esa tahlil qilingan. Uning turlari, masalan, ilmiy tushuncha, faniy tushuncha, ilmiy-faniy tushuncha, olam tushunchasi kabi mavzular asarda o'z o'rnini topganlar.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning "Risola dar haqiqati shaxs" asarida obyektiv tushuncha va uning turlariga oid fikrlar keng tarqalgan. Ushbu asar Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning ilmiy-faniy xususiyatlari, ma'rifati va tushunchalarini namoyish etgan.


Xulosa
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon, Qosim ibn Abdulloh bobo va Zunnun Nasafi bobolari bilan bir qator filosof-mutakallimlarning yuzaga keltirgan islom ilmiy madaniyati, falsafa va tasavvufga oid bir qancha mavzular bo'yicha tafakkur va tadqiqotlar olib borishgan.Uning yozuvlarida ilm-falsafa, falsafa-tibbiyot, kimyo, tabiiy fanlar, adabiyot, musiqa va naqsh san'ati, shar'iy qonunlar, siyosat va ijtimoiy masalalar, adolat va inson huquqlari, ruhiy madaniyat, ma'naviy qadriyatlar, ibodat va sariy devotnomalar, tarix, hadislar va diniy manbalardan bahsolinishgan.
Uning mashhur asarlari "Risola", "Talpinchi", "Mafol al-qulub", "Risola-yi Siyobshoda", "Risola-yi Ilmiya", "Risola-yi Tabiyya", "Risola-yi Muta'alliqot", "Tahsil al-sa'ada", "Tajrid al-i'tiqod" va boshqa ko'plab yozuvlardir.
Boboxonning ilmiy merosi va faoliyati dunyoda ulug' qadar qadr qilingan va ularning o'ziga xos manba va usullari bilan islom ilmiy madaniyatining rivojida katta ahamiyatga ega bo'lgan.Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxon, XIV asr O'zbekistonida yashagan ma'rifatli va ma'naviyiy shaxs bo'lib, asosan tasavvufiy va diniy fikrlar ustida yozishlar qilgan. Uning faoliyati va ilmiy merosi tarixiy, madaniy va diniy asosiy manbalarda izlanishi mumkin.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning ma'naviyatga oid asarlari, insoniyatning maqsadi, ruhning tarbiyasi, bobo-otamizm, hayotda to'liq ishongohlik va ruhiy bo'shliq kabi muhim mavzular ustida yo'l-yo'lak qilishga bag'ishlangan. Uning yozgan asarlarida insan ruhining rivojlanishi, o'z-o'zini tahlil qilish, hayot maqsadi, insonning dunyoda yashash maqsadi, hayotning an'analari va insoniyatga oid muhim masalalar ko'rsatiladi.
Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning ilmiy merosi tasavvufiy fikrlarining tarqalishi, ma'naviyatga oid g'oyalarining izlanishi va diniy tadqiqotchilikning rivojlanishi bilan bog'liq. Uning asarlarida tasavvufiy nazariyalar, ma'naviyatga oid tadqiqotlar va diniy amaliyotlarning amaliy yondashuvlari keng ko'rsatilgan.Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning faoliyati va ilmiy merosi O'zbekiston tarihi, adabiyoti va diniy-hayoti bo'yicha muhim bir o'rin tutadi. Uning yozgan asarlarida ma'naviyat, ruhiy bo'shliq, insoniyatning maqsadi va bobo-otamizm kabi asosiy tushunchalar keng ko'rsatilgan.Bu xulosa Shayx Ziyovuddinxon Ibn Eshon Boboxonning faoliyati va ilmiy merosiga qisqacha bir bakidan ko'rsatishdir. Uning yozgan asarlarini o'qib, o'zining fikriyatini va tasavvufiy fikrlarini tahlil qilish katta ahamiyatga ega bo'lishi mumkin.
Shayx Ziyovuddin Ibn Eshon Boboxon (14-ming asr) - jadal faqat maxfiy o'tmish yodga solinayotgan ilm-fan madaniyati, balki insoniy jamiyat tarixida, ilmiy murojaat va ta'lim usullarining zamonaviylikka mos ravishda qo'llanishi hamda asarlar, manba sifatida amalga oshirgan ilm-fan voqealari uchun katta ahamiyatga ega. Boboxonning asarlariga yonilgan tadqiqotlar zamonamizda ham keng tarqalgan "tibbiyot", "fizika", "astronomiya", "matematika", "geometriya", "tabiiy fanlar", "musiqi", "sheri'at" va "ma'rifat" kabi turli ilm-fan yo'nalishlariga bag'ishlangan bo'lib, ularning turli sohalariga oid ko'p masalalarni o'z ichiga olgan.
Boboxonning tibbiyot va falsafa bo'limlari ham, unda yoritilayotgan zamonaviylik, ilm-fan metodikasi va maslahat bermaydigan o'tmishda asoslangan, amalda ilm-fan tadqiqotchiligi va tarixiy ijtimoiy vaziyatning elementlari bilan bog'liq edi. Boboxon tibbiyot sohasida, klinik amaliyotga oid, tibbiyot, badiiyot, kimyo, muzik, falsafa, ma'rifat, tarix va qiroat kabi ko'plab ilm-fanlar bo'yicha asarlar yaratgan.
Boboxonning ilmiy merosi va faoliyati bir necha yo'nalishda olib borilgan. Ularning ba'zilari quyidagilardir:

• 
  Tibbiyot sohasida jadal tarixiy asarlar yaratish va tibbiyot uslubini rivojlantirish.
  
• 
  Tabiiy fanlar sohasida ilmiy tadqiqotlar yaratish va yangi tajribalar olish.
  
• 
  Musiqa sohasida ilmiy tadqiqotlar yaratish va musiqiy uslubni rivojlantirish.
  
• 
  Falsafa sohasida o'ziga xos falsafa tizimini rivojlantirish va tadqiqotlar yaratish.
  
• 
  Qur'oni karimning mantiqiy tahliliga bag'ishlangan tadqiqotlar yaratish va ma'naviyat tafsiri mavzusida yoritish.
  
• 
  Sharq falsafasiga bag'ishlangan yangi tahlillar yaratish va Sharq falsafasining mukhtasar tavsifi mavzusida yoritish.