Bir unli va bir undosh, bir unli va birdan ortiq undoshdadan tashkil topgan brikma bo’gin deb aytiladi

17. 12. 2014

• Mavzu : BO’G’IN
• (SYLLABLE)

Bir unli va bir undosh, bir unli va birdan ortiq undoshdadan tashkil topgan brikma bo’gin deb aytiladi.

• Bo’g’in ochiq va yopiq bo’g’inga shaklida bo’ladi
• 1.Ochiq – tur bo’g’in unli bilan tugaydi;
• My,he,family
• 2.yopiq-tur bo’g’in undosh bilan tugaydi;
• Ten,cat,warker

Ingliz tilida so’zlarni bo’g’inlarga ajratish quyidagi qoidalar asosida amalga oshiriladi;

• Ikki unli orasida bir undosh kelsa, bo’g’in ajratish belgisi ushbu undosh oldidan qo’yiladi;
• Time-ti/me, wake-wa/ke.
• Ikki unli orasida bir undosh kelsa, bo’g’in bu undoshlar harf birikmasini tashkil qilmasa, u holda bo’g’in ajratish ajratish belgisi ushbu undoshlar o’rtasidan chiziladi;
• admit-ad/mit, consent-con/sent

• Ikki unli orasida uchta undosh kelsa, bo’g’in chizig’I birinchi undoshdan keyin chiziladi;
• English-en/glish, umbrella-um/brella.
• Unli harflarning I-II tur bo’g’inlarda o’qilishi qoidalari.
• Havo oqimiga bir zarb bilan aytiladigan tovushlar yoki bir tovush bo’g’in deyiladi.
• Ingliz tilida unli harflar 4 xil bo’g’inda o’qiladi.

I-tur.Ochiq bo’g’in.

• Ochiq bo’g’in deb , oxiri unli harf bilan tugaydigan bo’g’inlarga aytiladi.
• Ochiq bo’g’inda unli harflar alfavitdagidek talaffuz qilinadi. Masalan;
• late [lait], pete [pi:t], note [nout]

II-tur. Yopiq bo’g’in.

• So’zning oxiri r-harfidan tashqari har qnday undosh harfda tugaydigan bo’g’inga yopiq bo’g’in deyoladi.
• Yopiq bo’g’inda unlilar qisqa tovush (manoftong) tarzida o’qiladi.Masalan;
• bag [beg], pen [pen],
• sun [s^n], sit [sit]

Unlilar	Ochiq bo’g’in	Yopiq bo’g’in
Aa [ei]	name[neim],same[saim]	Cat [cet]
Ee [i:]	Me [mi:], pete [pi:t]	Ten [ten]
Ii [ai]	Lake [laik], nine [nain]	His [hiz]
Yy [wai]	My [mai], tupe [taip]	Myth [mio]
Oo [ou]	Bone [boun], note [nout]	Hot [hэt]
Uu [ju:]	Mute [mju:t], tune [tju:n]	Sun [s^n]

III-tur. Shartli yopiq bo’g’in

• So’zning oxiri unli harfdan keyn r-harfi yoki r+undosh harf birikmasi bilan tugaydigan bo’g’in shartli yopiq bo’g’in deyiladi.
• III-tur bo’g’in unlilar cho’ziq o’qiladi: park [pa:k] her [he:], gril [gэ:l]

Unlilar	III-tur bo’g’in
Aa [ei]	[a:]-bar[ba:], start [sta:t], park [pa:]
Ee [i:]	[э:]-her [hэ:], term [tэ:m]
Ii [ai]	[э:]-her [hэ:], term [tэ:m]
Yy [wai]	[э:]-byrd [bэ:d], girl [gэ:l]
Oo [ou]	[o:]-for[fo:], storm [sto:m]
Uu [ju:]	[э:]-fur [fэ:], tern [tэ:n]

Urg’u. Stress so’zni tashkil qilgan bo’g’inlardan biri boshqalarga nisbatan kuchliroq o’qilishi urg’u deyiladi. Har bir tilda o’zoga xos urg’u qoidalari mavjud. Jumladan, o’zbek tilida urg’u odatda ko’proq ikkinchi bo’g’inga tushadi.Masalan: mak’tab, ki,tob.Ingliz tilida urg’u deyarli ko’pchilik hollarda birinchi bo’g’inga tushadi.

Ingliz tilida urg’u quyidagi turlarga bo’linadi.

• So’z urg’usiz. So’zni tashkil qilgan bo’g’inlardan birining kuchliroq talaffuz qilinishi so’z urg’usi deyiladi. So’z urg’usi so’zdagi bir yoki ikki bo’g’inli so’zlarda odatda urg’u birinchi bo’g’inga tushadi. Ko’p bo’g’inli so’zlarda ba’zan ikkita urg’u bo’lib, asosiy va yordamchi urg’u hisoblanadi.

• Agarda ko’p bo’g’inli so’zlarda faqat bitta urg’u bo’lsa, odatda so’z oziridan uchunchi bo’g’inga tushadi
• A’tie, classifi’cation
• Jumla (fraza) urg’usi gapdagi bir urg’uli so’zni boshqa urg’usiz so’zlardan farqli talaffuz etish hisoblanadi. Ingliz tilida odatda ma’no anglatuvchi so’zlar, ya’ni ot, fe’l, sifat, son, ravish, so’roq va kko’rsatish olmoshlari urg’u oladi. Yordamchi so’zlar, yordamchi fe’llar, artikl,predlog, bog’lovchi,kishilik va o’zlik olmoshlari urg’usiz talaffuz etiladi.
• She was’busy, He is a’student
• ETIBORININGIZ UCHUN RAXMAT

• JAVLONBEK