Bir pallali yoki lolasimon o`simliklar sinfi-monocotyledonae yoki liliopsida

6- rasm. Dorivor sarsabil - Asparagus acutifolius L

Tibbiyotda sarsabil siydik haydovchi, yurak ishini yaxshilovchi, o`thaydovchi vosita sifatida ishlatiladi.

Qiyoqgullilar oilasi – Cyperaceae
Bu oilaga 120 taga yaqin avlod va 5600 taga yaqin tur kiradi. O`zbekiston florasida 16 avlod 90 turi uchraydi. Yer yuzining hamma xududlarida, asosan botqoqliklarda o`simlik qoplamini hosil qiladi. Bu oilaga kiradigan o`simliklarning ko`pchiligi ko`p yillik, ildizpoyali, poyasining uzunligi 4 m gacha yetish mumkin.Ularning poyalari 3 qirrali, silindrsimon.
Barglari ko`pchiligi 3 qator bo`lib joylashgan, ularning ko`pi poyaning pastidan chiqadi. Barglari poyani mahkam o`rab olgan va ko`pincha chetlari qo`shilib o`sadigan qin va ingichka plastinkaga bo`linadi. Barg qini barg plastinkasiga aylangan joyida poyani o`rab turadigan tilcha bo`ladi. Gullari mayda, ko`rimsiz, ikki jinsli yoki bir jinsli yoki bir jinsli bo`lib, shamol yordamida changlanadi. Ular boshoqsimon to`pgullar hosil qiladi. To`pgullar o`z navbatida boshchasimon, soyabonsimon, supirgisimon murakkab to`pgullar bo`lib bir biriga qo`shiladi. Gullarning gulqo`rg`oni 6 ta pardacha yoki tangacha ko`rinishida yoki 1-6 ta yoki bir talay qilchalar ko`rinishida bo`ladi. Yo bo`lmasa butunlay reduksiyalanib ketadi, bu hollarda gullari yalang`och bo`lib qoladi. Changdonlar asosi bilan otaliklar ipiga birlashgan. Onaligi 1 ta, unda bir uyali ustki tuguncha va 2 ta yoki 1 ta ustunchalari hamda tumshuqchalari bor, tugunchasi 3 ta gaho 2 ta meva bargchadan yuzaga keladi.

7- rasm. Rang avlodi (Carex).

Urug`kurtagi 1 ta anatrop mevasi - yong`oqcha hamda urug`idagi embrioni unsimon endosperm bilan o`ralgan.

Qiyoqlarning amaliy ahamiyatlari juda kam. Ular xashak bo`ladigan o`tlar sifatida ko`pchiligi dag`al bemaza xashak beradi, tarkibida fosfor va kalsiy kam bo`ladi.
Qiyoqgullilarning eng ko`p tarqalgan avlodlari quyidagilardir:
Rang avlodi (Carex) - bu avlodga 2000 ga yaqin tur kiradi. O`zbekistonda 43 turi uchraydi. Bu avlod vakillari ildizpoyali ko`p yillik bo`lib, nam va botqoq yerda, soy va ariq bo`ylarida, cho`l hamda baland tog`larda o`sib, qalin o`tzorlar hosil qiladi. Qum rangi (C. arenaria) - ko`chma qumlar harakatini to`xtatish va yem - xashak uchun ekiladi.
Salomalaykum avlodi (Cyperus) Bu avlodning 14 turi O`rta Osiyoda, 8 turi O`zbekistonda uchraydi. Ular sernam va botqoq yerlarda o`sadi. Tugunakli salomalaykum (C. rotundus) havfli begona o`t hisoblanadi, dalada juda tez ko`payadi, ko`p yillik o`t o`simlik, ildizpoyasi 2 xil
1) pastga qarab o`sgan ildizpoyasi, uning uchiga qo`ng`ir rangdagi tugunakchasi va 2) gorizontal o`sgan ildizpoyalari bor.
Qiyoq avlodi (Scirpus) O`rta Osiyda bu avlodning 19, O`zbekistonda 11 turi uchraydi. Zax va botqoq joylarda, ko`l va soy qirg`oqlarida qo`l qiyog`i (S. fcustris), qirg`oq qiyog`i (S.littarales) turlari o`sadi.