Bir kaskadli past chastotali rezistorli kuchlanish kuchaytirgichi

Kuvvat kuchaytirgichlari. Maksimal foydali ish koeffitsenti (FIK) ga ega bulish – quvvat kuchaytirgichlarga quyilgan asosiy talablaridan biridir. Kuvvat kuchaytirgichlari asosan, kuchaytirgichning oxirgi boskichida kullaniladi. Shu sababli undan chiqqan signal bevosita iste’molchiga beriladi. Kuchaytirgichning chikish qarshiligi biror usulda iste’molchining qarshiligiga moslanadi. Karshilikni moslashtirish maksadida, moslovchi transformatorlar kullanishi mumkin. Bir taktli shunday kuchaytirgich sxemasi keltirilgan. Bu sxema UE bulib, quvvat kuchaytirgichlarida UK yoki UB sxemalar kullanilmaydi. Bir taktli sxemaning FIK 40 % dan oshmaydi. Kuvvat kuchaytirgichlarida elektron lampalardan asosan pentodlar, tranzistorlardan esa katta quvvatlilari ishlatiladi Bir taktli kuchaytirgichda P_max  2 P_H /тр; U_{к.э max} >2E shartlar bajarilishi xisobga olinib tranzistor tanlanadi. P_max tranzistorda sochilgan maksimal quvvat; Р_н – nagruzkadagi foydali quvvat; тр – transformatorning FIK; U_к.э max – kollektor-emitter oraligiga beriladigan maksimal kuchlanish; YE – manbaning kuchlanishi. Umuman olganda tranzistorli kuchaytirgichlar uch xil kuchaytirish rejimida ishlaydi: А, В va АВ.А sinfdagi kuchaytirishda chikish toki kuchaytirilayotgan signalning butun davri davomida okib turadi. Chikish toki signalning fakat yarim davrida okib tursa В sinfdagi kuchaytirish deyiladi. Chikish toki yarim davrga nisbatan ko‘prok vaqt okib turadigan rejim АВ sinfdagi kuchaytirish deyiladi. Ish rejimini tanlash baza va emitter oraligiga ma’lum miqdordagi kuchlanishni berish orqali amalga oshiriladi. АВ va В rejimda ikki taktli kuchaytirgichlar ishlaydi. Ularning FIK 50% dan ortadi. Bu rejimda tok manbaidan sarflanadigan energiya kam, negaki, signal bo‘lmaganda tranzistordan tok utmaydi. Lekin A sinfdagi kuchaytirishga nisbatan nochiziqli buzilishlar ko‘p bo‘ladi.
Ikki taktli transformatorli quvvat kuchaytirgichlari asosan АВ кучайтириш rejimida ishlab FIK 50% dan yukori bo‘ladi. Tranzistorlar bazasiga kuchlanish R₁, R₂ kuchlanish taksimlagichlardan beriladi. Ishchi temperaturada intervalni kengaytirish maksadida R₁ yoki R₂ ning urniga temperaturaga karab o‘zga rib boruvchi qarshiliklar quyish mumkin. R₂ qarshilik urniga – pozistor, R₂ urniga – termistor yoki tugri utishda ishlaydigan qilib ulangan yarim o‘tkazgichli diod ishlatiladi.

Ikki taktli kuchaytirgichlarda, АВ kuchaytirish rejimi olingan bo‘lsaunga mos tranzistorlarni
P_max > 0,2 ; U_КЭmax> 2E
shart bajarilishi xisobga olinib tanlanadi. Bunda tranzistor, xarakteristikaning tugri chiziqli kismida ishlashi kerak. Kollektordagi U_{k min} kuchlanish, chikish tugri chiziqli kism boshlanadigan joyga mos kelishi kerak. Ishchi nuktaga mos keladigan kollektor toki I_ко ni olingan tranzistor kollektor tokining maksimal qiymatining 3..5% ni tashkil kiladigan qilib tashlanadi. Ishchi nukta U_k = U_ko  E va I_k = I_ko koordinatalarga mos kelgan joyda tanlanadi. Tranzistorning bazasiga beriladigan siljish kuchlanishi U_k=U_ko ga mos kelgan kirish xarakteristikasidan aniklanadi. Kaskadning chiqishidagi quvvat.
Р_н = 0,5 ( U_ко - U_{к min} ) ( I_{k max} -I_ko ) _тр
Tranzistor kolektoriga sochiladigan maksimal quvvat:
Р_{к max} = 0,1 Е I._{k max}.
orqali xisoblanadi. Kollektordagi nagruzka qarshiligi:
R = E - U_{k min} / I_{k max} - I_ko
transformatorning transformatsiya koeffitsenti:
n = 0,5
formula orqali aniklanadi.
Kuchaytirgichlarning transformatorsiz sxemasi kichik ulchamli, chastota diapazoni kengrok bo‘ladi. Ularni oldingi boskich bilan bevosita ulash mumkin. Shu bois ularni o‘zgarmas tok buyicha manfiy teskari boglanishga kiritish mumkin. Transformatorsiz sxemalar ularda kullanilgan tranzistorlarning utkazuvchanligi, ulanish usuli, ish rejimi (AV va V) hamda oldingi va keyingi kaskadlar bilan boglanish usuliga kura turlicha bo‘ladi. Shulardan turli utkazuvchanlikka ega bulgan tranzistorli sxemalarning parametrlari, boshkalariga nisbatan yaxshirok bo‘ladi.
Bir tipli utkazuvchanlikka ega bulgan tranzistorlardan yigilgan kuchaytirgich, nosimmetrik bo‘ladi. Chunki, ular turli sxemada (odatda UE va UK) ulanadi. Nochiziqli buzishlarni yukotish uchun manfiy teskari boglanish kiritishga tugri keladi. Bu esa uz navbatida yangi dinamik buzilishlarni hosil kiladi. Ikki taktli sxemada chikish qarshiligi kichik bulishi uchun uni UK sxema buyicha yigiladi. Dastlabki tok va kuchlanishi buyicha kuchaytirish VT1 tranzistorli sxemada bajariladi. VT3 va VT2 lar o‘zaro simmetrik emitter takrorlagichlari bulib, signalni tok buyicha kuchaytiradi. VT3 va VT4 tranzistorlarda siljish kuchlanishi R3 dioddagi potentsial tushuvidan hosil kilinadi. Bu qarshilik nagruzka qarshiligi R2 bilan ketma-ket ulangan. VT1 tranzistor bazasiga siljish kuchlanishi R1 qarshilik orqali beriladi. R1 qarshilikni anik tanlashni takozo kiladi. Tovush hosil kiluvchi dinamik, VT3 va VT2 tranzistor emitterlari va C2, kondensator tutashgan nuktalarning oraligiga ulangan. Kondensator va dinamikni bunday usulda ulash, ko‘priksimon ulash deb atalib, sxema tok manbaiga ulanib vaqtida tokning keskin ortishiga yul kuymaydi.