“biotexnologiya asoslari”

VODOROD - kelajak yoqilg’isi hisoblanadi.
Vodorodni - kimyoviy va elektrokimyoviy usullarda olish iqtisodiy samarasizdir. SHuning uchun ham keyingi vaqtlarda mutaxassislar e’tiborni vodorod ajratuvchi mikroorganizmlarga qaratishdi. O’tgan asrning 60- yillarining boshlaridayoq ismaloq (shpinata) xloroplastlari sun’iy elektron donorlari va gidrogenaza fermenti saqlovchi bakteriyalarni ekstraktlari ishtirokida vodorod chiqarishi aniqlangan edi. Bu tizimni quyidagicha izohlash mumkin:
Elektronlar donori e^- 1-fototizim e^- elektron o’tkazgich e^- Gidrogenaza q H₂.

Gidrogenaza elektronlarni ferredoksindan oladilar. Ushbu tajribada xloroplastlar ta’sirida suvni fotolizi pasaytirilgan vodorod manbai bo’lib organik moddalar xizmat qilishgan va ular elektron donorlarni sifatida ishlatilgan.
Bu xususiyat xemotrof bakteriyalar, sianobakteriyalar, ba’zi bir suv o’tlari va sodda hayvonlarga ham xosdir. Hozirgi vaqtda vodorod ishlab chiqarishning biotexnologik tizimini ko’rsatib beruvchi bir qancha variantlar taklif etilgan Olimlar hozirgacha mikroorganizmlar va o’simliklarda fotosintez samaradorligini oshirish muammosini hal etish bo’yicha ham katta muvaffaqiyatlarga erishganlaricha yo’q. Bu sohada olib boriladigan ilmiy tadqiqotlar fotosintezlovchi mikroorganizmlarning turli xil mutantlarini ajratish, ularning xususiyatlarini o’rganish va amaliy maqsadlarni hal qilish maqsadida foydalanish darajasiga chiqdi.
Masalan: bir qator fotosintezlovchi mikroorganizmlar quyosh energiyasi biokonversiyasi hisobiga ammoniy hosil qilish xususiyatini namoyon qilishi aniqlandi. Ma’lumki, ko’pgina gerbisidlar fotosintez jarayonini sekinlashtiradi, yaratilgan yoki tanlangan mikroorganizmlar mutantlari gerbisidlarga sezgir emas, shunday ekan fotosintez jarayoni kuchli bo’lgan o’simliklar navlarini yaratish, ularni gerbisidlarga bardoshligini oshirish yo’li bilan chambarchas bog’liq bo’lishi lozimdir.
Ta’kidlash lozimki, fotosintezlovchi bakteriyalar sanoat gazlari, zaharli mahsulotlarniparchalash va sanoat chiqindilarini tozalashda ham ishtirok etadilar.
Biotexnologik bioenergetika asosan noananaviy tirik organizmlar energiyalaridan bioyoqilg’i sifatida foydalanishni o’z oldiga asosiy maqsad qilib qo’yadi. Ayni vaqtda bunday elementlar biologik datchik- (o’tkazgichlar) biosensorlar yaratishda qo’llanilmoqda.