Биология ва генетика

4.Kasalliklarga bardoshli navlar yaratish uchun birinchi navbatda mazkur kasallikka immunn o‘simlik nav xillarini topish lozim. Kasalliklarning ko‘pchilik fiziologik xillariga chidamli navlar yaratish uchun, mazkur kasallikning turli irqlariga chidamli o‘simliklar o‘zaro chatishtiriladi. Olingan duragaylar ichida tanlash o‘tkazib, kerakli xususiyatlarga ega o‘simliklar ajratib olinadi va ular qimmatli xo‘jalik, biologik belgilarga ega yaxshi navlar bilan chatishtiriladi va yangi navlar yaratishga erishiladi.


5.Diallel chatishtirish bir qancha duragaylarning ichida eng kuchli geterozisli kombinatsiyalarni ajratib olish maqsadida qo‘llaniladi. Bu chatishtirishdan foydalanilganda chatishtirish uchun olingan navlarning har biri boshqa navlar bilan alohida–alohida chatishtiriladi. Agar chatishtirish uchun 5 ta ABVGD navlar olingan bo‘lsa, diallel chatishtirishni quyidagicha ifodalash mumkin.
A x B B x V V x G G x D
A x V B x G V x D
A x G B x D
A x D
Yuqoridagi usullar asosida juft tanlangandan so‘ng chatishtirish o‘tkaziladi. Buning uchun chatishtirish tartibini bilish kerak. Bunda o‘simlik gulining tuzilishi ( bir yoki ikki jinsli, oddiy yoki tupgul), gullash biologiyasi ( ochik yoki yopik ), changlanish xili ( o‘zidan yoki chetdan) ga bog‘liq. Chatishtirish o‘tkazish uchun birinchi navbatda o‘simlikning gullash davri davomiyligi, gulning ochilish xossasini va ochilish xarakteri, changchi va urug‘chining xayotchanligi, qancha vaqt hayotchanligi saklanishini hisobga olish lozim. Chunki bu xususiyatlar turli navlarda tuproq–iqlim sharoitiga va ob – xavo sharoitiga qarab har xil bo‘ladi.

Sun’iy chatishtirishni yozib borishda qulaylik yaratish maqsadida quyidagi belgilar qabul qilingan:

R - chatishtirish uchun olingan ota-ona o‘simliklari.

♀ - ona o‘simligi (Zuxro yulduzining ko‘zgusi)
♂ - ota o‘simligi (Mars yulduzini o‘q yoyi).
X – chatishtirish belgisi
F - (lotincha Filiali -bolalar) chatishtirishdan olingan duragay naslini ko‘rsatadi.