Биология ва генетика

IV. AMALIY MAShG‘ULOT MATERIALLARI


1-Amaliy mashg‘ulot


1 mavzu:. Kirish. Moyli ekinlar seleksiyasi ekinzorlarida o‘tkaziladigan fenologik kuzatishlar.
Mashg‘ulotning maqsadi: talabalarga seleksiya urug‘chilik ekinzorlarida ekin maydoni, dala ekish uchun joy, dala daftarini tayyorlash va o‘simliklarda fenologik kuzatishlarni olib borishni o‘rgatish va o‘sish fazalarini aniqlashdan iborat.
Mashg‘ulotning qisqacha mazmuni: Fenologik kuzatish o‘tkazish nav va namunalarning o‘suv davri davomiyligini aniqlash tartibini o‘rganish.
Topshiriq:
1. Navlarda fenologik kuzatishlar o‘tkazish tartibi bilan tanishish.
2. Nav sinashlarda fazalararo davrlar va o‘suv davri davomiyligini aniqlash.
Seleksion paykallarda o‘rganilayotgan namunalarning o‘suv davri davomiyligini aniqlash uchun fenologik kuzatishlar o‘tkaziladi. Uning maqsadi o‘simliklarda fenofazalarning o‘tishi va unga asoslangan holda namunalarni o‘suv davri davomiyligini aniqlashdan iborat.
Fenologik kuzatishlar o‘tkazish tartibi quyidagicha:
1 Kuzatish ko‘z bilan chamalab o‘tkazilganligi uchun bir kishi tomonidan ertalab yoki kechki paytda olib borilishi lozim.
2.Kuzatish har bir o‘simlik navi ekilgan dalani kamida uch joyida (boshida, o‘rtasida, oxirida) o‘tkaziladi.
3.Kuzatish faqat bir tomonlama olib boriladi.
Fenologik kuzatish bo‘yicha rivojlanish fazalarining boshlanishi (10 foiz) va to‘liq (75 foiz) o‘tishi oyning qaysi kuniga to‘g‘ri kelish sanasi dala jurnaliga yozib boriladi. Jurnalda navlarning ekish muddati, rivojlanish fazalarining davomiyligi va hosilni pishib yetilish muddati hisobga olinadi. Shular asosida o‘rganilgan navlarning fazalararo davr davomiyligi aniqlanadi va tezpisharligi baxolanadi.
O‘suv davrining davomiyligiga qarab navlar 3 ta guruhga bo‘linadi.

1. 
   Tezpishar
   
2. 
   O‘rtapishar
   
3. 
   Kechpishar
   

O‘simlik unib chiqqandan to hosili pishguncha bo‘lgan davr o‘suv davri davomiyligi yoki vegetatsiya davri deyiladi. Xar bir ekinning biologik xususiyatlaridan kelib chiqqan holda fenologik fazalari belgilanadi.