Biologiya o'qitish texnologiyalari va loyihalash dars mavzusi: Adir mintasida o’suvchi o’simlik vakillari Dars maqsadi

-bosqich Erishilgan natijalarni tahlil qilish va darsni yakunlash

Download 33,77 Kb.

bet	3/3
Sana	17.02.2023
Hajmi	33,77 Kb.
	#912263

1 2 3

Bog'liq
dars ishlanma

5-bosqich	Erishilgan natijalarni tahlil qilish va darsni yakunlash.	10-daqiqa	Dars jarayonida faol ishtirok etgan o’quvchilar bilimini tahlil qiladi va ballarni e’lon qiladi. Uy vazifasini tushuntiradi va darsni yakunlab xulosa yasaydi. Uy vazifasi : Mavzuni o'qib kelish,mavzu yuzasidan qo'shimcha malumotlar to'plab kelish va 10 tadan nostdandart test tuzib kelish.
Uy vazifasini yozib oladilar.

YANGI MAVZU BAYONI VA YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH
O’zbekiston teritoriyasining dengiz sathidan 500m dan 1200(1400)m gacha bolgan joylar adir mintaqasiga kiradi.Respublikamizning barcha tog etaklari ,chunonchi:Toshkent, Fargona,Andijon, Namangan,Samarqand viloyatining kop qismini adir mintaqasi tashkil etadi. Relyefining notekisligi,boz tuproqdan iboratligi,oaimliklarning asosiy qismini rang va qongirbosh osimliklari tashkil etishi bilan ajralib turadi.Ozbekiston adirlari turli hil osimliklarga boy. Kopgina tekis adirlarda galla(arpa, bugdoy, suli)ekiladi. Adir mintaqasida cho‘lga nisbatan o‘simliklar ko‘proq bo‘lib, bahorda qizil, sariq rangdagi lolalar va chuchmomalar bilan qoplanadi. Shuningdek, qo‘ng‘irbosh, rang, sasir, yantoq, kavrak va gulxayrilar o‘sadi. Adirlarda zirk, na’matak, do‘lana kabi buta va chinor, terak, qayrag‘och kabi daraxtlar o‘sadi. Adir o’simliklari asosan rang o’simliklari formatsiyalaridan tarkib topgan. U yerlarda karrak, kovrak, oqquray va qo’ziquloqlar eng ko’p uchraydi.Yuqori adirlarni xar xil o’tlar bug’doylik, chalov o’sadigan quruq dasht ishg’ol qilgan. Adir o’simliklarining o’ziga xos xususiyatlaridan yana biri shuki ularning ko’pchiligi tuproqda chim xosil qiladi va uni turli xil nurashdan (suv, yomg’ir, shamol eroziyasidan) saqlaydi. Adirlarda bir yillik, ko’p yillik o’tlar hamda butalar keng tarqalgan. Bular orasida bo’yimadaron, ermon, andiz, isfarak, itqo’noq, shirach, qo’ziquoq, oqquray, marmarak, partake,beh, kakra va boshqa o’simliklar uchrydi. O’zbekistondagi adirlarda asosan lalmi ekinlar (arpa, bug’doy, no’xat) sug’oriladigan yerlarda esa mevali daraxtlar ( olma, nok, yog’oq, pista, bodom) va tok o’stiriladi. Adir mintaqasida cho‘lga nisbatan o‘simliklar ko‘proq bo‘lib, bahorda qizil, sariq rangdagi lolalar va chuchmomalar bilan qoplanadi. Shuningdek, qo‘ng‘irbosh, rang, sasir, yantoq, kavrak va gulxayrilar o‘sadi. Adirlarda zirk, na’matak, do‘lana kabi buta va chinor, terak, qayrag‘och kabi daraxtlar o‘sadi.
“VEN DIAGRAMMASI” strategiyasi (metodi)
Ushbu strategiya o‘quvchilarda mavzuga nisbatan tahliliy yondashuv, ayrim qismlar negizida mavzuning umumiy mohiyatini o‘zlashtirish (sentezlash) ko‘nikmalarini hosil qilishga yo‘naltiriladi. Strategiya kichik guruhlarni shakllantirish asosida sxema bo‘yicha amalga oshiriladi. Yozuv taxtasi o‘zaro teng 4 bo‘lakka ajratiladi va har bir bo‘lakka sxema chiziladi. Strategiya o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilgan o‘zaro yaqin nazariy bilimlar, ma’lumotlar yoki dalillarni qiyosiy tahlil etishga yordam beradi. Ushbu strategiyadan muayyan bo‘lim yoki boblar bo‘yicha yakuniy darslarni tashkil etishda foydalanish yanada samaralidir.
Strategiyani qo‘llash bosqichlari quyidagilardan iborat:
-sinf o‘quvchilari 4 guruhga bo‘linadi;
-yozuv taxtasiga topshiriqni bajarish mohiyatini aks ettiruvchi sxema chiziladi;
-har bir guruhga o‘zlashtirilayotgan mavzu yuzasidan alohida topshiriqlar beriladi;
-topshiriqlar bajarilgach, guruh a’zolari orasidan liderlar tanlanadi;
-liderlar guruh a’zolari tomonidan bildirilgan fikrlarni umumlashtirib, yozuv taxtasida aks diagrammani to‘ldiradilar.
“ZIG-ZAG” STRATEGIYASI (metodi)
Metodi o‘quvchilar bilan guruh asosida ishlash, mavzuni tezkor va puxta o‘zlashtirishga xizmat qiladi. Metodning afzalligi quyidagi jihatlar bilan belgilanadi:
O‘quvchilarda jamoa (yoki guruh) bo‘lib ishlash ko‘nikmasi shakllanadi;Mavzuni o‘zlashtirishga sarflanadigan vaqt tejaladi.
“Zig-zag” strategiyasini qo‘llash jarayonida quyidagi harakatlar amalga oshiriladi:
-sinf o‘quvchilari bir necha (5-7 ta) guruhga bo‘linadi;
-yangi mavzu mohiyatini yorituvchi matn ham tegishli ravishda 5-7 ta qismga ajratiladi;
-har bir guruhga mavzuning muayyan qismi (1-matni, 2-matni, … ) beriladi va uni o‘rganish vazifasi topshiriladi;
-belgilangan vaqt mobaynida guruhlar matn ustida ishlaydilar;
-vaqtni tejash maqsadida guruh a’zolari orasidan liderlar tanlanadi va ular o‘rganilgan matnga oid asosiy ma’lumotlarni guruhdoshlariga so‘zlab beradilar;
-liderlarning fikri guruh a’zolari tomonidan to‘ldirilishi mumkin;
-barcha guruhlar o‘zlariga berilgan matnni puxta o‘zlashtirganlaridan so‘ng matnlar guruhlararo almashtiriladi;
-bu bosqichda ham yuqoridagi faoliyat takrorlanadi;
-shu taxlitda mavzu mohiyatini yorituvchi yaxlit matn o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtiriladi.
“Klaster” metodi aniq ob’ektga yo‘naltirilmagan fikrlash shakli sanaladi. Undan foydalanish inson miya faoliyatining ishlash tamoyili bilan bog‘liq ravishda amalga oshadi. Ushbu metod muayyan mavzuning o‘quvchilar tomonidan chuqur hamda puxta o‘zlashtirilguniga qadar fikrlash faoliyatining bir maromda bo‘lishini ta’minlashga xizmat qiladi.
Stil g‘oyasiga muvofiq ishlab chiqilgan “Klaster” metodi puxta o‘ylangan strategiya bo‘lib, undan o‘quvchilar bilan yakka tartibda yoki guruh asosidan tashkil etiladigan mashg‘ulot jarayonida foydalanish mumkin. Metod guruh asosida tashkil etilayotgan mashg‘ulotlar va o‘quvchilar tomonidan bildirilayotgan g‘oyalarning majmui tarzida namoyon bo‘ladi. Bu esa ilgari surilgan g‘oyalarni umumlashtirish va ular o‘rtasidagi aloqalarni topish imkoniyatini yaratadi.
“BESHINCHISI (OLTINCHISI, YETTINCHISI, … ) ORTIQCHAMETODI
O‘quvchilarning mantiqiy tafakkur yuritish ko‘nikmalariga ega bo‘lishlarida ushbu metod alohida ahamiyatga ega. Uni qo‘llash quyidagi harakatlar amalga oshiriladi:
— o‘rganilayotgan mavzu mohiyatini ochib berishga xizmat qiluvchi tushunchalar tizimini shakllantirish;
— hosil bo‘lgan tizimdan mavzuga taalluqli bo‘lgan 4 ta (5 ta, 6 ta, … ) va taalluqli bo‘lmagan bitta tushunchaning o‘rin olishiga erishish;
— o‘quvchilarga mavzuga taalluqli bo‘lmagan tushunchani aniqlash va uni tizimdan chiqarish vazifasini topshirish;
—o‘quvchilarni o‘z harakatlari mohiyatini sharhlashga undash (mavzuni mustahkamlash maqsadida o‘quvchilardan tizimda saqlanib qolgan tushunchalarga ham izoh berib o‘tishlari hamda ular o‘rtasidagi mantiqiy bog‘likni asoslashlarini talab etish lozim).

Mavzu mohiyatini yorituvchi tushunchalar o‘rtasidasigi mantiqiy bog‘likni ko‘rsata va asoslash olish o‘quvchilarda mustaqil fikrlash, shaxsiy yondashuvlarini asoslay, shuningdek, tengdoshlarining fikrlari bilan shaxsiy mulohazalarini o‘zaro taqqoslash ko‘nikmalarini ham shakllantiradi.

DARSNI YAKUNLASH
Dars jarayonida faol ishtirok etgan o’quvchilar bilimini tahlil qiladi va ballarni e’lon qiladi. Uy vazifasini tushuntiradi va darsni yakunlab xulosa yasaydi.
Uyga vazifa: Mavzuni o'qib kelish,mavzu yuzasidan qo'shimcha malumotlar to'plab kelish va 10 tadan nostdandart test tuzib kelish.

Download 33,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: