Biologiya hayot haqidagi fan

Yangi mavzuning bayoni: Diduragay chatishtirishda duragaylash uchun ikki juft alternativ belgili 

masalan, rangi va shakli bilan farq qiluvchi no‘xatlar chatishtiriladi. Digomozigotali organizmlar AABB 

(sariq, silliq) va aabb (yashil, burushgan) organizm lar chatishtirishdan F1da АаВb (100%) sariq silliq 

organizmlar olina di. Bunda birinchi avlodda bir xillilik (bir xilligi) qonunining yuzaga chiqqanligini 

ko‘ramiz. So‘ngra hosil bo‘lgan digeterozigota duragaylar o‘zaro chatishtirilganda 

F2 quyidagi natijani olamiz: sariq silliq A – B–; sariq burushgan A – bb; yashil silliq aaB–; yashil 

burushgan – aabb. Duragaylarning F2 dagi fenotipik jihatdan 9:3:3:1, genotipik jihatdan 

1:2:2:4:1:2:1:2:1 nisbatda ajralish beradi. Shunday qilib, chatishtirish uchun olingan belgilar yig‘indisidan 

tashqari belgilarning yangi kombinatsiyasi kelib chiqdi. Bu tajribadan G. Mendel ikkita 

har xil belgilarning bir-birini inkor etuvchi variantlari mustaqil kombinatsiyalana olishi mumkin ekan, 

degan xulosaga keldi va uchinchi qonuni – belgilarning mustaqil holda taqsimlanishi deb ataladi. 

U quyidagicha ta’rifl anadi: ikki yoki undan ortiq alternativ belgilari bo‘lgan geterozigota organizmlar 

o‘zaro chatishtirilganda belgilarning mustaqil holda nasldan naslga o‘tishi yoki kombinatsiyalanishi 

kuzatiladi. Lekin shu narsani unutmaslik kerakki, bu qonun faqat noallel genlar nogomolog 

xromosomalarda joylashgandagina amalga oshadi. 

 

Mustaxkamlash 1. Irsiyat nima?        2. O‘zgaruvchanlikka ta’rif bering. 

---

www.sadikov.uz @sadikov_uz  

Mazkur dars ishlanmalar to’plamidan faqat namuna sifatida foydalansa bo’ladi!

 

 

3. Gibridologik usul haqida gapiring.