Biologiya fakulteti

Júrek-qan tamır sistemasına tásiri
Tuwrıdan-tuwrı qan aylanıw sistemasınıń oraylıq organı menen baylanıslı máseleler ekstremal faktorlardıń insan denesine tásiri bolıp tabıladı. Stress qan basımınıń eliriwine alıp keledi. Bul, ásirese, júrek qásteligine beyim bolǵan adamlar ushın qáwipli bolıp tabıladı. Júrektiń tezligin ózgertirip, stressler aritmiyalarni qozǵatadı. Bunnan tısqarı, unamsız faktorlarǵa uzaq waqıt tásir qılıw insulin sıyaqlı elementlardıń immunitetine alıp keledi. Oxir aqıbet qanda qumsheker ko'payadi, diabet rawajlanadı hám tamırlardıń diywalları qattılasadı. Stressli jaǵdaylarǵa juwapan organizm qan aǵımına isiw belgilerin jiberiwdi baslaydı. Bul ámeldegi keselliklerdiń tásirleri, sonıń menen birge infarkt yamasa qan tamırları qáwipi artıwına alıp keledi. Stress gipertenziyanıń provokatsioni bolıp tabıladı, sebebi ol júrek kesellikleriniń dáregi boladı. Uzın kernew qan qumshekeriniń normativ dárejesin buzadı hám ekinshi sortlı diabetke alıp keledi hám elastiklik tamırları joǵaladı. Stressshiler júrek ritmini ózgertira aladılar hám qan tamır yamasa júrek xuruji múmkinshiligın asırıwǵa ılayıq.
Stressti jáne onıń adamǵa tásirin esapqa alıp, onı júrek-qan tamır sistemasına tásir qılıwdıń aldın alıw múmkin emes. Asabiy hádden tıs zat aterosklerozning rawajlanıwın tezlestiredi. Óytkeni sonda, adrenalinning úmitsizlik, dushpanlıq, ǵázepti keltirip shıǵaradı. Bunday sezim-sezimler deneni ishkerinen joq etedi. Sozılmalı stress insannıń jaman ádetlerge bolǵan qızıǵıwshılıǵın qozǵatadı, bul bolsa sog'liqqa tikkeley tásir etedi, júrek-qan tamır keselliklerin rawajlandırıw qáwpin asıradı. Stress kúshayganda, dene salmaǵınıń ósiwi, qan daǵı xolesterin muǵdarı kusheytip atır, nátiyjede júrek hám qan tamırları júkleniwi ko'payadi.
Qısqa operativ stress qan basımınıń sekrewine alıp keliwi, júrek urıw tezligin ózgertiwi, bul kútpegende hújim qáwpin sın kózqarastan jaǵdayǵa asıradı.
As qazan -ishek traktına tásiri
Stressli jaǵdaylarda awqattı as sińiriw qılıw procesi úlken qıyınshılıq menen beriledi. Biraq, kóp adamlar ushın stressti kiyim-kensheklashtiradigan eń jaqsı usıl bul awqat bolıp tabıladı. Deneni jaylastırıw qıyınlıǵı paydalı elementlardı tuwrı islewine tosqınlıq etedi. Bul mashqala stress faktorları awqat as sińiriw qılıw shólkemleri shıǵaratuǵın sekretsiya muǵdarın ózgertiwi múmkinligi menen anıqlama bernedi. Nátiyjede, silekey qabat tárepinen azıq-túlik aqıl etiliwi, bayqaǵıshlıǵı, qan aylanıwı hám sińiwi buz'ladı. Mıy hám ishekler nerv talshıqları menen baylanısqanlıǵı sebepli, mikroflora quramındaǵı ózgeris penenhám unamsız faktorlar tásirinde awqat as sińiriw qılıw traktı organınıń funktsional qásiyetleriniń ózgeriwi júdá túsinikli. Biraq taǵı bir oy-órisler bar. As qazan -ishek traktınıń shólkemleri ózlerin stresske alıp keliwi múmkin. Adamdıń jewi tuwrıdan-tuwrı denediń ulıwma jaǵdayına tásir etedi. As qazan yamasa ishek menen baylanıslı hár qanday buzılıwlar tezlik penen miyaga tiyisli signallardı jiberiwdi qozǵatadı.
Bul denege stress yamasa depressiya formasında ózin qorǵaw ushın buyrıq beretuǵın oraylıq nerv sistemasınıń tiykarǵı organı bolıp tabıladı. Sonday etip, eger biz zulm etilgen mámlekettiń payda bolıw mexanizmin kórip shıqsak, bul organlar ajıralmaytuǵın baylanısı menen birden-bir sistemanı quraydı. Awqat as sińiriw qılıw sisteması stress tásirine júdá bayqaǵısh, azıq-túlik tuwrı as sińiriw etińmeydi. As qazan sekretsiyasi kólemi ishekte qan aylanıwın buzıw, ózgeriwshen, ózgeriwshen. Turaqlı tınıshsızlıq mikrofloraning quramın ózgertiwi hám as qazan -ishek keselliklerine alıp keledi.
Stress hám awqat as sińiriw qılıw óz-ara baylanıslı. Bul jaǵdayda islep shıǵarılǵan gormonlar as qazan -ishek traktındaǵı tómendegi ózgerislerge alıp keledi:
óńesh spazmlari;
kislotanı kóbeytiw;
oǵıw ;
ishektegi máseleler (ish qatıwı, diareya);
infektsiyalardı rawajlandırıw qáwipi artpaqtası ;
ishek sindromi;
jarası keselligin rawajlandırıw.
Kortikotropin-zyrarizatsiyaning gormoni hádden tıs kóbeyiw waqtında ıshteyni bastırıw bolıp tabıladı. Bul ne ushın birpara adamlar bul dáwirde awqatlana almaydı hám salmaq joǵatadı. Biraq steroidlar keri effektti keltirip shıǵaradı - kóplegen asabiy kernew joqarı kaloriya awqatların alıp taslaydı. Qanday bolmaydıin, as qazan -ishek traktı azaplanadı.