Q e d u rtm _ u z
4 8 -ra s m . Isiriqning quritilgan
shoxi.
4 9 -ra s m . Shirinmiyaning quritilgan
ildizpoyasi.
S h irin m iy a ildizpoyali ko‘ p yillik o ‘t. Xalq tabobatida ildizpoya-
sidan tayyorlangan qaynatma quruq yo ‘tal, tomoq o g ‘ rig‘ iga davo
sifatida ishlatiladi (49-rasm). Shirinmiya o ‘sim lig in ing
balg‘am
ko‘chiruvchi xususiyati ham bor. Dorixonalarda shirinmiya (qizil-
miya) sirop ko‘ rinishida sotuvga chiqariladi. Ayniqsa, yosh bolalar
shamollaganda ko‘ proq tavsiya etiladi.
A loe xona o ‘simligi sifatida o ‘stiriladi (50-rasm). Barglari seret
va sersuv, uzib olingach, 10 kun davomida salqin joyda saqlab,
keyin dori sifatida ishlatish mumkin. Aloe bargini q irg ‘ ichda qirib,
asal bilan q o ‘shib iste’ mol qilinsa, shamollash, oshqozon-ichak
kasalliklarini davolashda foyda beradi.
Dorivor o ‘simliklardan o ‘z o ‘ rnida bilib foydalanilsa, organizmni
quvvatlantiradi va organizmdagi turli xil
kasalliklarni davolaydi.
Tabiatda dorivor o ‘simliklar bilan bir-
galikda zaharli o ‘simliklar ham o ‘sadi.
Ko‘ pincha zaharli
o ‘ sim liklarn ing
guli
chiroyli, hidi yoqimli b o ‘ ladi. Shuning
uchun
har qanday o ‘sim likn i bilmay
uzish yaramaydi.
Z a h a rli o ‘ s im lik la r. Quyida O‘zbe-
kistonda
uchraydigan
ba’zi
zaharli
5 0 - r a s m . Gullagan aloe.
o ‘simliklar bilan tanishamiz:
56
Q
edurtm_uz
51 -ra sm . Kanakunjut.
K a n a k u n ju t bo‘yi 2 - 3 metr kela-
digan bir yillik o ‘t (51-rasm). Bargi
yirik panjasimon. Palmaga o ‘xshab
tez o ‘suvchi manzarali o‘simlik si
fatida o ‘stiriladi. Uning urug‘ ida za
harli moddalar ko‘ p uchraydi. Bu
o ‘simlikdan zaharlangan odamda ich
ketishi, ko‘ ngil aynishi, darmonsizlik
kabi holatlar kuzatiladi. Urug‘ i tarkibi-
da zahardan tashqari, 4 0 -5 0 % moy
mavjud b o ‘ lib, tabobatda undan soch
va terini parvarishlashda foydalani
ladi. Kanakunjut moyi surtib yurilsa,
soch va kipriklarning mustahkamligi
ortadi.
B a n g id e v o n a bo‘yi 1 metr kela-
digan o ‘t (52-rasm). Tashlandiq yer-
larda, yo ‘ l yoqalarida o ‘sadi. Bargi
oddiy, guli oq rangda, yirik voronka-
simon shaklda, mevasi tikanli ko‘sak
shaklda.
Urug‘ i
mayda,
qoramtir
rangda b o ‘ ladi. O‘ simlikning barcha
qismlari zaharli, ayniqsa, urug‘ i orga-
nizmga tushsa, asab tizimiga salbiy
ta ’ sir ko‘ rsatadi. Yozning issiq kun-
larida bangidevona o ‘zidan o‘tkir hid
ajratadi. Uning hididan ham zahar-
lanish mumkin. Zaharlanish belgilari:
o g ‘ iz qurishi, yurak urishining tezla-
shishi, q o ‘ l va oyoq harakatining qi-
yinlashishi, m o‘ ljal olish qobiliyatining
susayishi kuzatiladi. Ayrim hollarda
odam birdan kulib, birdan yig‘ lashi mumkin.
M in g d e v o n a o ‘simligining yirik guli oqish sariq rangda, bargi
oddiy, mevasi tikanli (53-rasm). O‘simlikning hamma qismlari za-
5 2 -ra sm .
guli va
Bangidevonaning
ko‘sak mevasi.
5 3 -ra s m . Mingdevona
o‘simligi.
57
Do'stlaringiz bilan baham: |