Biologiya 5 new indd

edurtm_uz
91

---

DARSLIKDA  UCHRAYDIGAN  AYRIM 
ATAM ALA R  IZOHI
antotsian  -   qizil  rangli  pigment;
assimilyatsiya  -   sintez  reaksiyalari,  masalan,  oqsil  biosintezi,  fotosin- 
tez.  Bu  jarayonda  energiya  sarflanadi;
avtotrof  -   (avto  -   o‘zi;  trofik  -   ozuqa  degan  ma’ noni  anglatadi)  o‘z 
ozuqasini  o‘zi  sintezlaydigan  yashil  o  simliklar  va  ayrim  bakteriyalar  ki- 
radi;
biotsenoz  -   (bios  -   tiriklik,  senoz  -   uyushma)  tirik  organizmlar  uyush- 
masi;
dissimilyatsiya  -   parchalanish  reaksiyalari,  masalan,  hazm  qilish  sis- 
temasida  oqsil,  yog‘,  uglevodlarning  o‘z  tarkibiy  qismlarigacha  parcha- 
lanishi.  Bunda  energiya  hosil  bo‘ladi;
epidemiya  -   yunoncha  so‘z  bo  lib,  kasallikning  ko‘pchilik  aholi 
o‘rtasida  yoppasiga  tarqalishi;
eukariotlar  -   (eu  -   haqiqiy,  karion  -   yadro  degan  ma’noni  angla­
tadi)  yadrosi  yaxshi  shakllangan  organizmlar  bo‘lib,  ularga  zamburug‘, 
o‘simlik  va  hayvonlar  kiradi;
fitonsid  -   o‘simlik  bakteriyalarga  qarshi  ishlab  chiqaradigan  modda. 
gameta  -   jinsiy  hujayra;
geterotrof  -   tayyor  ozuqa  bilan  oziqlanadigan  organizmlar:  bakteriya, 
zamburug‘  va  hayvonlar  kiradi;
karantin  -   italyancha  va  fransuzchadan  tarjima  qilinganda,  40  kun 
degan  ma’noni  anglatadi;
konsumentlar  -   iste’mol  qiluvchilar,  o‘txo‘r  va  yirtqich  hayvonlar  ki- 
radi;
kutikula  -   lotincha  yupqa  po‘st  degan  ma’noni  anglatadi; 
metabolizm  -   moddalar  almashinuvi,  assimilyatsiya  va  dissimilyatsi- 
yaning  yig‘indisi;
mikroskop  -   (yunoncha  mikro  -   kichik,  skopeo  -   ko‘raman  degan 
ma’noni  anglatadi)  kichik  obyektlarni  kattalashtirib  ko‘rsatuvchi  labora­
toriya  jihozi;
mochevina  -   hayvonlardan  ajraladigan  qoldiq  modda; 
oziq 
zanjiri
  -   o‘zidan  oldingisini  yeb,  keyingilariga  ozuqa  bo‘ladigan 
organizmlar  jamoasi;
paleontolog  -   qadimda  mavjud  bo‘lgan  organizmlarni  o‘rganuvchi 
olim;
edurtm_uz
92

---

plastida  -   o‘simlik  hujayrasida  uchraydigan  organoid.  3  xil  bo‘ladi: 
xloroplast,  xromoplast  va  leykoplast;
produtsent  -   organik  modda  hosil  qiluvchilar,  yashil  o  simliklar  kiradi; 
prokariotlar  -   (yunoncha  protos  -   gacha,  karion  -   yadro  degan 
ma’noni  anglatadi)  yadrosi  shakllanmagan  organizmlar.  Ularga  bakteri­
yalar  va  ko‘k-yashil  suvo‘tlar  kiradi;