Biolog 10 indd

50-§.  ORGANIK  OLAM  EVOLUTSIYASINING  ASOSIY 
YO‘NALISHLARI
Organik olam evolutsiyasi to‘g‘risida mulohaza yuritganda nima sababdan 
barcha tirik mavjudotlar oddiydan murakkablanish tomon bir xil rivojlanmagan, 
ular  orasida  sodda  va  murakkab  tuzilishga  ega  bo‘lgan  mavjudotlar  mavjud, 
degan  savol  tug‘ilishi  mumkin.  Fan  oldidagi  bu  muammoni  rus  olimlaridan 
A.  N.  Seversov  va  I.  I.  Shmalgauzen  ijobiy  hal  qildilar.  Ma’lumki,  Darvin 
o‘z  davrida  evolutsion  jarayon  organizmlarning  tinmay  muhit  sharoitiga 
mumkin qadar ko‘proq moslanishidan iborat ekanligini aytib o‘tgan edi. Atrof-
muhitning  tarixiy  davrlar  mobaynida  keng  yoki  tor  doirada  o‘zgarishi  odatda 
organizmlar umumiy yoki xususiy moslanishlarini keltirib chiqargan. Umumiy 
moslanish  hayot  uchun  nihoyatda  zarur  bo‘lgan  organlar  sistemasining 
takomillashuvi  bilan  aloqador.  Agar  muhit  sharoitining  o‘zgarishi  bilan: 
1)  bir  turga  mansub  individlar  soni  orta  borsa;  2)  ular  ishg‘ol  qilgan  areal 
ken gaya  borsa;  3)  tur  zaminida  yangi  populatsiyalar,  kenja  turlar,  turlar  va 
boshqa  taksonlar  hosil  bo‘lsa,  bu  jarayon