Biolog 10 indd

113-rasm.
 «Materiklar dreyfi » nazariyasiga ko‘ra tarixiy jarayonda 
qit’alarning paydo bo‘lishi.
8 – Biologiya 10

---

210
Gondvana quruqligining bir qismi janubga tomon siljigan. Keyinchalik yer 
ostki kuchlarining ta’siri tufayli Gondvana o‘z navbatida bo‘laklarga ajragan. 
Natijada  Antarktida,  Avstraliya,  Afrika,  Janubiy  Amerika  qit’alari  paydo 
bo‘lgan. Lavraziyaning bo‘linishi tufayli Yevrosiyo, Shimoliy Amerika qit’alari 
kelib  chiqqan.  Yevrosiyo  bilan  Shimoliy  Amerikaning  yagona  qit’a  sifatida 
bo‘lishi  kaynozoy  erasigacha  davom  etgan.  Yagona  quruqlik  Pangeyaning 
qit’alarga  ajralishi  tabiiy  ravishda  o‘simlik  va  hayvonlar  evolutsiyasiga  ta’sir 
etmay qolmagan. Chunonchi, Avstraliya, Gondvanadan ajragan davrda triasning 
o‘rtalarida sutemizuvchilarning faqat tuxum qo‘yib ko‘payuvchi turlari hamda 
xaltalililar tarqalgan. Hali sutemizuvchi hayvonlarning yo‘ldoshlilar kenja sinfi  
vakillari paydo bo‘lmagan edi. Shu sababli tuxum qo‘yuvchi sutemizuvchilar  
Avstraliya, xaltali sutemizuvchilar Avstraliya va Neotropik (masalan, opossum) 
biogeografi k  viloyatida  saqlanib  hozirgi  vaqtgacha  yetib  kelgan.  Boshqa 
qit’alarda  tuxum  bilan  ko‘payuvchilar,  xaltalilar  yashash  uchun  kurashda 
ularga  nisbatan  murakkab  tuzilishga,  ko‘payishga  ega  bo‘lgan  yo‘ldoshlilar 
kenja sinf vakillari tomonidan siqib chiqarilgan.