Biolog 10 indd

37-§.  EVOLUTSION  G‘OYALARNING  PAYDO  BO‘LISHI
Qadimgi Sharq mamlakatlarida tabiat haqidagi qarashlar. 
Tabiatning 
tuzilishi,  unda  ro‘y  beradigan  voqea-hodisalar  haqidagi  tushunchalar  eramiz-
dan  bir  necha  ming  yillar  ilgari  qadimgi  sharq  mamlakatlari  –  Misr,  Xitoy, 
Hindistonda paydo bo‘lgan. Xususan, qadimgi Misrda donli, sabzavot, mevali 
daraxtlar  ekib  o‘stirilgan.  Bir  о‘rkachli  tuya,  mushuk,  g‘oz,  o‘rdak,  kaptar, 
oqqush turlari xonakilashtirilgan.
Qadimgi  hindistonliklar  olam  5  ta  element  (yer,  suv,  olov,  havo,  efi r)dan 
iborat  deb  hisoblaganlar.  Qadimgi  Xitoyda  ham  tabiatshunoslik  birmuncha 
rivojlangan. Qishloq xo‘jaligida almashlab ekish, yerlarni o‘g‘itlash joriy etilgan. 
Markaziy Osiyoda yashagan odamlar dunyoqarashi, turmush kechirish tarzi, 
atrofdagi o‘lik va tirik tabiat to‘g‘risidagi tushunchalari «Avesto» kitobida o‘z 
ifodasini  topgan.  Avestoda  dunyoning  yaratilishi,  tabiat  va  voqea-hodisalar, 
odamlarning  hayot  kechirish  tarzi  tasvirlangan.  Avestoning  tibbiyotga  doir 
bo‘limida  odam  tanasining,  uy-joylarning  tozaligiga  e’tibor  berish,  toza  suvni 
ehtiyot qilish, nopok narsalarni quduq, buloqlarga yaqinlashtirmaslik, tozalik va 
poklikka rioya qilish, tirnoq va sochlarga pokiza munosabatda bo‘lish lozimligi 
ta’kidlanadi. Shuningdek, tuproq, yer muqaddas sanalgan, dunyo va hayotning 
yaratilishi,  tibbiyotga  oid  ma’lumotlardan  tashqari,  ekin  yerlarini  ko‘paytirish, 

---

157
shudgor  qilish,  ularga  sara  urug‘  ekish  tavsiya  etilgan,  uy  hayvonlarini 
ko‘paytirish,  ularga  ozor  bermaslik,  asrab-avaylash  lozimligi  uqtirilgan.