Biolog 10 indd


Gen  kasalliklari  va  ularning  kelib  chiqish  sabablari



Download 3,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet172/343
Sana13.01.2022
Hajmi3,63 Mb.
#354708
1   ...   168   169   170   171   172   173   174   175   ...   343
Bog'liq
@Kitob Darsliklar 10-sinf Biologiya

Gen  kasalliklari  va  ularning  kelib  chiqish  sabablari.
  Odam  hujay-
rasidagi xromosomalar: autosom va jinsiy xromosomalarga ajratiladi. Autosoma 
xromosomalaridagi  genlar  mutatsiyasi  oqibatida  quyidagi  kasalliklar  vujudga 
keladi:
Ba’zi odamlarda qo‘l va oyoq panjalarining tutashib ketishi – sindaktiliya, 
panjalarda  qo‘shimcha  barmoqlarning  hosil  bo‘lishi  –  polidaktiliya  gen 
kasalliklari  sanalib,  dominant  holda  irsiylanadi.  Odamda  retsessiv  mutatsiya 
oqibatida  vujudga  keladigan  gen  kasalliklari  aniqlangan.  Masalan,  albinizm 
kasalligi  teri,  soch,  ko‘zning  kamalak  pardasida  pigmentlarning  bo‘lmasligi 
bilan xarakterlanadi. 
Sizga  ma’lumku,  meyoz    jarayonining  normal  o‘tishi  normal  gametalar 
hosil  bo‘lishini  ta’minlaydi  (63-rasm).  Kariotipdagi  ayrim  juft  xromosomalar 
sonining  o‘zgarishi  (me’yordan  ortishi  yoki  kamayishi)  oqibatida  vujudga 
keladigan kasalliklar genom mutatsiyalari aniqlangan. 
Autosoma xromosomalar soni ning o‘zgarishi tufayli chiqadigan kasallikka 
misol  qilib,  «Daun  sindromi»ni  olish  mumkin.  «Daun  sindromi»ning  ke-
lib  chiqishiga  21-juft  gomologik  xromo somaning  bittaga  ortib  ketishi, 
ya’ni  trisomik  holatda  bo‘lishi  sababchidir.  «Daun  sindromi»ga  uchragan 
shaxslar  kariotipida  xromosomalar  soni  47  ta  bo‘ladi.  Bu  kasallik  autosoma 
xromosomalarning  o‘zgarishi  nati jasida  vujudga  kelganligi  sababli  ayol  va 
erkaklarda uchraydi.
Bu  kasallikka  chalingan  bemor larga  xos  belgilar  quyidagilardan  iborat: 
Bemorning boshi nisbatan kichik, yuzi va peshonasi keng, ko‘zlari kichik, bir-
biriga yaqin joylashgan, og‘zi yarim ochiq, aqli zaif, bepusht bo‘ladi. 
«Daun  sindromi»ning  kelib  chi qishi-
ga  asosiy  sabab  ota-onaning  chekishi, 
alkogol yoki narkotik mod  da lar  ning iste’-
mol  qilishi  nati jasida,  boshlan g‘ich  jinsiy 
hujayralarning  meyoz  bo‘linishida  21-
juft  xromosoma larning  o‘z  jufti dan  to‘liq 
ajralishi  sodir  bo‘lmaganligi  sababli  yo 
tu xum  hujayra,  yo  sper matozoid da  23  ta 
xro mo soma  o‘rniga  24  ta  xromosoma 
bo‘ladi. Mazkur jinsiy hujayra urug‘lanishi 
natijasida  kariotipida  47  ta  xromosoma 
bo‘lgan  zigota,  undan  kelgusida  «Daun 

Download 3,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   168   169   170   171   172   173   174   175   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish