Biolog 10 indd


Gulli  o‘simliklarda  jinsiy  ko‘payish



Download 6,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/319
Sana30.12.2021
Hajmi6,63 Mb.
#91661
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   319
Bog'liq
biologiya 10 uzb

Gulli  o‘simliklarda  jinsiy  ko‘payish.  Gulli  o‘simliklarda  jinsiy  hujay-
ralar – changchining changdonida, urug‘chining urug‘kurtagida yetiladi. Chang 
xaltasidagi  diploid  mikrosporotsit  hujayra  meyoz  yo‘li  bilan  bo‘linib,  4  ta 
mikrosporani hosil qiladi. So‘ng har bir mikrospora mitoz yo‘li bilan bo‘linib 
ikkita:  yirik  vegetativ  va  mayda  generativ  hujayralarga  ega  chang  donasiga 
aylanadi. Generativ hujayra yana mitoz usulida ikkiga bo‘linib ikkita spermiyni 
hosil qiladi (38-rasm).
38-rasm. Urug‘li o‘simliklarda erkaklik gametalarning rivojlanishi. 1 – changchi; 
2 – mikrosporotsit hujayra; 3 – mikrosporalar; 4 – chang donasi; 5 – vegetativ hujayra; 
6 – generativ hujayra; 7 – spermiylar.
Tugunchaning  urug‘kurtagidagi  diploid  to‘plamli  megasporotsit  hujayra 
meyoz bo‘linishdan so‘ng 3 ta mayda, 1 ta yirik hujayra – megasporani hosil 
qiladi.  Mayda  hujayralar  tezda  nobud  bo‘ladi.  Megaspora  3  marotaba  mitoz 
yo‘li  bilan  bo‘linadi  va  sakkiz  yadroli  murtak  xaltasini  hosil  qiladi.  Murtak 
xaltaning bir qutbida uchta, ikkinchi qutbida ham uchta, markazida esa ikkita 
hujayraning  o‘zaro  qo‘shilishidan  hosil  bo‘lgan  markaziy  hujayra  joylashadi. 
Murtak  xaltasining  mikropile  tomonidagi  uchta  hujayrasining  o‘rtadagi 
yirikrog‘i tuxum hujayra hisoblanadi (39-rasm). 
39-rasm. 1 – urug‘chi; 2 – megasporotsit hujayra; 3 – megaspora; 
4-, 5-, 6 – mitoz bo‘linish; 7 –  murtak xalta; 8 – tuxum hujayra; 9 – markaziy hujayra. 
Changlanishdan  so‘ng  urug‘chi  tumshuqchasiga  tushgan  chang  asta-sekin 
o‘sa  boshlaydi.  Uning  vegetativ  hujayrasi  o‘sib,  uzun  va  ingichka  naycha- 
chang  yo‘lini  hosil  qiladi.  Chang  naychasi  tez  o‘sib,  urug‘chi  tugunchasi 
tomon  o‘sib  urug‘kurtakka yetib boradi. Hosil bo‘ lgan ikkita spermiy chang 
naychasi  orqali  urug‘kurtakdagi  murtak  xaltaga  kiradi.  Spermiylardan  biri 
tuxum hujayra bilan, ikkinchisi markaziy hujayra bilan qo‘shiladi. Bu jarayon 
gulli  o‘simliklarda  qo‘sh urug‘lanish  deb ataladi (40-rasm).
40-rasm. Gulli o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanish jarayoni.
Urug‘kurtakning  urug‘langan  hujayralari  ko‘p  marta  bo‘lina  boshlaydi. 
Urug‘langan  tuxum  hujayra  –  zigotadan  murtak,  urug‘langan  markaziy 
hujayradan  esa  endosperm  rivojlanadi.  Murtak  bilan  endosperm  birgalikda 
urug‘ni  hosil  qiladi. Shunday  qilib, qo‘sh  urug‘lanishdan  so‘ng  urug‘kurtak 
urug‘ga aylanadi. Uning po‘stidan shu  urug‘ni o‘rab  turadigan  po‘st, tuguncha 
va  gulning  boshqa qismlaridan esa meva  hosil  bo‘ladi.

Download 6,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   319




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish