Biokimyo pmd

Aminokislota va glitserindan glyukoza sintezi

Aminokislotalardan glyukoneogenezning mumkinligi qandli diabetni

o‘rganishda ko‘rsatilgan. Eksperimental qandli diabetli hayvonlarda

50% (Ba’zida 80% gacha) kiritilgan oqsilning glyukozaga aylanishi

ko‘rsatilgan. Bu jarayonda glikogen aminokislotalar eng muhim orinni

o‘ynaydi, ularning parchalanishidagi azotsiz qoldig‘idan pirouzum

kislota hosil bo‘ladi, u esa glyukoza parchalanishi va sintezining oraliq

metabolitidir. Mushaklarda oqsilni parchalanishida hosil bo‘lgan alanin,

serin, treonin, sistein kabi aminokislotalardan glyukoz-alanin sikli

yordamida qondagi glyukozaning miqdori organizmda glyukoza

yetishmagan davrida, uning qondagi miqdorini boshqarishda

ahamiyatga ega. Glitserin triatsilglitserinlar parchalanishi natijasida hosil

bo‘ladi. Uglevod va lipid almashinuvi o‘rtasidagi bog‘lanish glitserin

---

311

orqali amalga oshiriladi, chunki glitserin oksidlanganda pirouzum

kislotasi hosil bo‘ladi va undan glyukoza sintezlanadi.

Bu jarayonlarni boshqarishda glyukokortikosteroidlar muhim

ahamiyatga ega. Ularga kortizol, kortikosteron, kortizon va boshqalar

kiradi. Ular glyukoneogenezning spetsifik fermentlarini

piruvatkarboksilaza, FEP-karboksikinaza, fruktoza-1,6-difosfataza,

glyukoza-6-fosfataza hosil bo‘lishini stimullaydilar. Periferik

to‘qimalarda glyukozaning sarflanishini pasaytiradilar. Gidrokortizon

glyukozaning hujayraga faol transportini ingibirlaydi.

Soglom odamlar jigarida kortizolning uglevod metabolizmiga ta’siri

natijasida glikogen, qonda glyukoza miqdori ortadi. Uzoq vaqt

organizmga kortizolning kiritilishida oshqozon osti bezi  

β-hujayralari

degeneratsiyaga uchrashi sababli qandli diabet vujudga keladi.