Biokimyo pmd

Antivitaminlar

Vitaminlarning ochilishi ko‘pgina yuqumli kasalliklarni davolash

va oldini olishda muhim rol o‘ynadi. Chunki bakteriyalar o‘zining o‘sishi

va ko‘payishi uchun vitaminlarning bo‘lishi, kofermentlarni sintezlashga

muhtojdir. Organizmga vitaminlar struktur analoglarini –

antivitaminlarni, kiritish mikroorganizmlarni halok bo‘lishiga olib

keladi. Antivitaminlar odatda fermentlarning faol markazlarini bog‘lab

olib, u yerdan vitaminlarni (koferment) siqib chiqarib, ularning raqobatli

ingibirlanishini vujudga keltiradilar. Antivitaminlar organizmga

kiritilgandan keyin gipo- va avitaminozning klassik ko‘rinishini keltirib

chiqaradigan moddalar kiritiladi.

Hozirgi vaqtda antivitaminlar 2 guruhga bo‘linadi:

1. Nativ vitamin tuzilishiga o‘xshash bo‘lgan strukturaga ega

bo‘lgan antivitamin.

2. Vitaminlar kimyoviy tabiatini o‘zgartiradigan yoki ularning

so‘rilishi, transport qilinishini pasaytiradigan antivitaminlar.

Shunday qilib, ta’sir mexanizmiga bog‘liq bo‘lmasdan vitaminlar

biologik faolligini pasaytiruvchi yoki umuman yo‘qotuvchi moddalarga

antivitaminlar deb aytiladi. Qurilishi o‘xshaydigan antivitaminlar tub

ma’noda antimetabolitlar bo‘lib, apoferment bilan birikkanda noaktiv

ferment komplekslarini hosil qiladilar. Vitaminlarning strukturasi

o‘xshaydigan analoglaridan tashqari biologik tabiatga ega bo‘lgan

antivitaminlar tafovut etiladi. Ularga tiaminaza 1 va 2 kiradi, tiamin

molekulasi parchalanishini vujudga keltiradi, askorbatoksidaza, vitamin

Cni parchalanishini katalizlaydi, avidin oqsili biotinni bog‘lab noaktiv

kompleks hosil qiladi.

Ko‘pchilik antivitaminlar davolash vositalari sifatida bioximik va

fiziologik jarayonlarga bevosita ta’sir etuvchi sifatida qo‘llaniladi. Qon

ivishiga qarshi preparat sifatida yog‘da eruvchi vitamin K antivitamini

sifatida dikumarol, varfarin va tromeksan qo‘llaniladi. Yaxshi

o‘rganilgan antivitaminlarga tiamin antivitamini oksitiamin, piri- va

neopiritiamin, riboflavinning – atervin, akrixin, galaktoflavin,

izoriboflavin (ular barchalari FAD, FMN sintezida vitamin B

2

 bilan

raqobatlanadi), piridoksin uchun – dezoksipiridoksin, sikloserin,

izoniazid tuberkuloz mikobakteriyalariga antibakterial ta’sirga ega.

---

162

VII BOB