Biokimyo pmd

Erkaklar jinsiy gormonlari (androgenlar)

Androgenlarga testosteron, androsteron va degidroepiandrosteron

kiradi; bulardan eng faoli testosterondir. Androgenlarning biosintezi

asosan urug‘donlarda va qisman tuxumdon hamda buyrak usti bezlarida

sodir bo‘lib, gipofizning gonadotrop gormonlari (LG va FSG) tomonidan

idora etiladi (91-rasm). O‘z navbatida androgenlar gonodotropinlar

sintezini manfiy teskari bog‘lanish mexanizmi bo‘yicha pasaytiradi. Bu

gormonlarning xususan, testosteronning asosiy manbai va o‘tmishdoshi

atsetil-KoA va xolesterindir.

91-rasm.  Erkaklar jinsiy gormonlari sintezining boshqarilishi

---

353

Androgenlarning biologik roli erkaklar organizmida reproduktiv

tizimning takomillashishi va faoliyat ko‘rsatishi bilan bog‘liqdir:

ikkilamchi erkaklar jinsiy belgilarining rivojlanishi, urug‘donlarda

spermatogenez, yuz va tanada sochlarning o‘sishi va hokazo. Shuni ham

ta’kidlash kerakki, androgenlar kuchli anabolik ta’sirga egadir: barcha

to‘qimalarda, ayniqsa, muskullarda oqsil biosintezini stimullaydi,

natijada tana vazni oshadi. Androgenlarning bu ta’siridan, ayniqsa,

sportchilar, ularning analoglaridan (anabolik steroidlar) foydalanishi

rasm bo‘lib qolgan. Ammo hozir ularni ishlatish sog‘liq uchun zararli

ekanligi aniqlangan.