Biokimyo pmd

Fermentlardan analitik reagentlar sifatida laboratoriya tashxisida

qo‘llaniladi. Klinik va biokimyoviy laboratoriyalarda organik moddalarni

fermentativ usullar yordamida aniqlashdan muvaffaqiyat bilan

foydalanilmoqda. Fermentlardan foydalanish qon, siydik, to‘qima va

boshqa biologik materiallarda kam miqdordagi glyukoza, etanol,

siydikchil, siydik kislotasi, aminokislotalar, lipidlar, xolesterin,

nukleotidlar va boshqalarning miqdorini aniqlashga imkon beradi.

Glyukoza va boshqa uglevodlarni fermentativ aniqlash usullari spetsifik

fermentlardan foydalanishga asoslangandir. Glyukozani aniqlash uchun

quyidagi fermentlardan foydalaniladi:

a) glyukozoksidaza, glyukozani glyukon kislotasi va H

2

O

2 

gacha

oksidlaydi;

b) geksokinaza, ushbu reaksiyani katalizlaydi

glyukoza+ATF 

→  glyukoza-6-fosfat+ADF

---

133

d) glyukoza – 6 – fosfatdegidrogenaza glyukozani NAD yordamida

glyukozolaktongacha oksidlaydi.

Glyukozani biomateriallarda glyukozoksidaza yordamida aniqlash

keng tarqalgan ferment usuli hisoblanadi. Glyukozaning miqdori haqida

eritmada kislorod konsentratsiyasining kamayishi yoki hosil bo‘lgan

H

2

O

2

 miqdori bo‘yicha tahlil qilinadi.

Etanolning miqdorini aniqlash alkogoloksidaza yoki

alkogoldegidrogenazadan foydalanishga asoslangan. Alkogoloksidaza

etanolning havo kislorodi bilan atsetaldegid va H

2

O

2 

gacha oksidlanishini

katalizlaydi.

. 

Alkogol DG etanolni aldegid va NADH

2

 gacha oksidlaydi.

Keyingi yillarda etanolni aniqlashning fermentativ elektrod usuli

yaratilgan.

Siydikchilni aniqlash ureaza fermenti yordamida uning NH

4

+

 va CO

2

ga parchalanishiga asoslangan.

. 

Ureaza eritmalaridan anilizatorlarda

foydalaniladi. Hosil bo‘lgan NH

4

+ 

ishqor ta’sirida gazsimon ammiakka

aylanadi va u NH

3

 ni sezuvchi elektrod yordamida aniqlanadi.

Shuningdek, fermentli membran elektrodlardan ham foydalaniladi,

ularda ureaza eritmasi dializ plenkalari orasiga joylashtiriladi.

Siydikchilni aniqlash uchun ikki fermentli sistemadan ham

foydalaniladi (ureaza-glutamatdegidrogenaza) va miqdoriy aniqlash

spektrofotometrda NADH

2 

ni aniqlashga asoslangan. Siydik kislotani

fermentativ aniqlash uning kislorod bilan allontoin va H

2

O

2 

gacha

urikaza ishtirokida oksidlanishiga asoslangan. Teshikli shishaga

immobillangan urikaza oqar mikroreaktorlarda ishlatiladi.

Aminokislotalarni aniqlash L-aminooksidaza fermentlaridan

foydalanishga asoslangan. Ular aminokislotalarni havo kislorodi

yordamida ketokislota, H

2

O

2.

 va NH

3

gacha oksidlaydi. Bu jarayon

elektrokimyoviy usulda aniqlanadi. Hozirgi vaqtda laktat, piruvat, 3 –

oksibutiratlarni NADH

2 

konsentratsiyasining o‘zgarishiga qarab

spektrofotometrik yoki elektrokimyoviy aniqlash usuli ishlab chiqilgan.

Glitserinni aniqlash uchun glitserinkinaza, glitserin-3-

fosfatdegidrogenaza usullari qo‘llaniladi. Lipid va fosfolipidlarni

topishda birinchi bosqichda spetsifik lipaza va fosfolipaza

fermentlaridan foydalaniladi. Xolinfosfatidlarni spetsifik tahlil usuli

xolinoksidaza fermentini qo‘llashga asoslangan. Uning yordamida xolin

betain va H

2

O

2 

ga parchalanadi. Vodorod peroksidi peroksidaza usuli

bilan topiladi. Xolesterinni fermentativ aniqlash usullari

xolesterinoksidazadan foydalanishga asoslangan, u xolesterinni xolestan

– 4 – ona – 3 va H

2

O

2

gacha oksidlaydi. Oxirgi mahsulot polyarografik,

---

spektrofotometrik, fluorimetrik, xemilyuminessent usulida aniqlanadi.

Fermentlar bilan xolesterin aniqlaganda usulning sezuvchanligi va

spetsifikligini oshiradi, shuningdek tekshiruv o‘tkazishni

soddalashtiradi. Spesifik degidrogenaza va diaforaza qon plazmasida

1mkMgacha o‘t kislotalarini fluorimetrik indikatsiya qilishga imkon

beradi.

Ferment usullari NAD, NADF, FMN va ATF miqdorini topishga

imkon beradi. NAD miqdorini aniqlash uchun LDG fermenti

qo‘llaniladi. Bakterial ferment lyutsiferaza NAD, FMN, ATF miqdorini

aniqlash uchun foydalaniladi. Guaninnukleotidlarni fermentativ tahlili

spetsifik nukleotidkinazalar yordamida o‘tkaziladi, oxirgi mahsulot

NADF yoki ATF miqdori aniqlanadi.

---

VI BOB