Biokimyo pmd

Oqsillarni ajratib olish va tozalash

Oqsillarni hayvonlar to‘qimasidan, makroorganizmlardan maxsus

usullar yordamida ajratib olinadi.

1. Oqsillarni ajratib olishda gomogenizatsiya usuli.

Oqsillarni hayvonlar to‘qimasidan, makroorganizmlardan ajratib

olish uchun avvalo to‘qimalar yaxshilab maydalaniladi, ya’ni

gomogenizatsiyalanadi. Bunda hujayra strukturasi buziladi oqsillar

eritmaga o‘tadi. Gomogenizatsiya qilish uchun quyidagi usullardan

foydalaniladi:

1. Chinni hovonchada to‘qimani qum bilan ezish (maydalash).

2. Potter-Elvegay gomogenizatorida maydalash.

3. Sharsimon tegirmonchalarda maydalash.

4. Kuchli ravishda muzlatib, keyin eritish yo‘li.

5. Ultratovush ta’sirida maydalash.

6. Bosim ta’sirida (muzlatilgan to‘qimani mayda teshikli po‘lat

to‘rdan o‘tkazish).

---

31

7. Azot gazi yordamida  (azot gazini bosim ostida to‘yintiriladi

keyin keskin bosim pasaytiriladi. Natijada azot hujayrani oson

parchalab oqsilni eritmaga o‘tkazadi).

Yuqoridagi usullar bilan hosil qilingan gomogenatdan oqsillarni

ajratib olish uchun ekstraksiya usulidan foydalaniladi. Olingan

gomogenatni 8-10% li tuz eritmasida eritiladi. Oqsillarni

ekstratsiyalash uchun ko‘pincha ma’lum pHga ega bo‘lgan bufer

eritmalardan, organik erituvchilardan va ionsiz detergentlardan

foydalaniladi. Bu maqsadda organik moddalardan ko‘pdan beri ishlatib

kelinadigan eritmalar – glitserinning suvdagi eritmasi, saxaroza

eritmasi, limon kislota va borat bufer aralashmalar, tris-bufer

eritmalardan foydalaniladi.

Qon zardobi oqsilini ajratish uchun etil spirti, atseton, butil spirti

ta’sirida cho‘ktiriladi. Gomogenatdan toza holda oqsillarni olish uchun

har xil detergentlar ishlatiladi. Ular oqsil-yog‘ kompleksini va oqsil-

oqsil bog‘larini yaxshi parchalaydi. Oqsillarni (fermentlarni)

tozalashda mitoxondriya biomembranasi bilan yoki hujayra

organoidlari bilan mustahkam birikadigan modda triton X-100, natriy

dodetsilsulfat va natriy dezoksixolat ishlatiladi. Bu detergentlar oqsil-

oqsil komplekslarini parchalaydi va oqsillarning to‘rtlamchi

strukturasini buzadi.