«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
212 
to’qaylarida, ariq bo’ylaridagi sho’rxok tuproqlarda bo’yi 70-200 sm keluvchi begona 
holda o’suvchi tikonli buta hisoblanadi. 
Lycium ruthenicum 
Murr. vitamin va 
minerallarga boy o’simlik bo’lib hisoblanadi. 
Lycium ruthenicum 
Murr. (Qora goji) ning tikonlarining uzunligi 3-20 mm, 
barglari etli, to’liq ko’rinmaydigan tomirlardan iborat, tor chiziqli, shakli 
silindirsimon, uzunligi 0,5-2,5 sm bo’lgan kengligi esa 1-3 mm bo’lgan o’simlikdir. 
Gulkosachabarglarining uzunligi 3-5 mm keladi. Gultojibarglari esa binafsha rangli 
birma-bir yoki ikki (uch) qatorda joylashgan bo’lib, uzunligi 13-15 mm keladi aprel-
iyun oylarda gullaydi. Mevasi esa qora rangli diametri 4-8 mm keluvchi rezavor 
meva hisoblanadi. Jigarang uruglari ko’p sonli bo’lib, uzunligi 2 mm, buyrak 
shaklida yoki cho’zinchoq oval shaklida bo’ladi. Qora gojining asosan mevalari va 
urug’lari dorivorlik xususiyatiga egadir. Mevalari tarkibida temir, rux, selen 
minerallari, polisaxaridlar, askorbin kislotasi, A, B1, B2 vitaminlari, nikotin kislotasi, 
aminokislotalar va oqsillar mavjud. 
L.ruthenicum
Murr. mevalari oshqozon-ichak 
kolitini, sariq kasaligini va nafas olish qiyinlashuvini davolash uchun ishlatiladi. 
Bundan tashqari diabet, anemiya, ko’rish muammolari, o’pka kasalliklarini 
davolashda ishlatiladi. U jigar va buyrak faoliyatini yaxshilaydi va saraton va OITS 
ning oldini olish uchun immunitet tizimini mustahkamlaydi. Biz o’rganayotgan 
o’simligimiz har qanday muhit sharoitida o’sishga moslashgan bo’lib, hattoki 
sho’rlangan tuproqlarda va suvsizlangan tuproqlarda ham o’sishga moslahgan 
o’simlik ekanligidan xulosa qilib, shuni ta’kidlash kerakki, yurtimizda bioxilma-
xillikni saqlab qolish uchun shunday shifobaxsh, dorivor va tuproq sho’rlanishini 
oldini oluvchi ana shunday o’simliklarni ko’paytirish asosiy maqsadlarimizdan 
biridir. 
Xulosa qilib aytganda Samarqand viloyatining eroziyaga uchragan va kuchsiz 
sho’rlangan yerlarida 
Lycium ruthenicum
Murr.
ni yetishtirish bugungi kunda dolzarb 
bo’lgan fitoterapiyalarning xom ashyo bazasini yaratish, eroziyaga uchragan yerlarni 
qayta tiklash kabi muammolarni yechishga xizmat qiladi.