«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
79 
примордиаль баргларидаги азот миқдори биричнчи чин барглари ҳосиил бўлга 
пайтда азот биомассада 3 % бўлган бўлса, ғунчалаш фазасида азот миқдори 
камайиб 1,9 % ни ташкил қилди. 
Ушбу кўрсаткичлар ҳар икки нав бўйича ҳам бир хил натижага эга 
бўлинди. Олинган натижаларга қараб, биз биринчи учталик барг чиқиш 
фазасида соя примордиаль баргларида азотнинг кўп бўлишини генетик 
исботланган белги деб хисобладик. Чунки ўсув даврининг дастлабки фазасида 
азот миқдори кўп бўлди, кейинги фазаларда азот миқдори камайиб борди. 
Примордиаль барг қисмида 50 % бўлса, умумий ўсув қисмда 35,3 % эканлиги 
маълум бўлди. Кейинги ривожланиш фазасида азот миқдори 31,3 % дан 23,2 5 
% гача камайганлиги кузатилди. 
Олинган маълумотлар шуни кўрсатдики, примодиал баргларда ёғнинг 
тўпланиши ҳам ўзига хос аҳамиятга эгадир. Биринчи учталик барглар ҳосил 
бўлиш фазасида 2,9 % бўлса, кейинги фазага ўтганда примордиаль барг 
таркибида ёғ миқдори 3,9 % га ошганлиги маълум бўлди. Умумий примордиаль 
баргларда ёғ миқдори ошиб 54,6 дан 56,8 %га етганлиги маълум бўлди. Аммо 
ўсимликнинг генератив қисмидаги ёғ миқдори эса 38,8 дан 39,2 %гача бўлди. 
Ушбу кўрсаткичга йил иқлимининг таьсири бўлди. ёғ миқдори 55,8 %га бўлса, 
шундан генотип хусусиятлари кўра ёғ 25,7 % ни ташкил қилган бўлса, ташқи 
таъсир натижасида ёғ миқдори 18,5 % ҳосил бўлди. 
Олиб борилган тажрибалар шуни кўрсатадики, соя навлардаги 
примордиаль барглар ўсимликнинг келгусида яхши ўсиб ривожланишини 
белгилайди. Дастлабки ривожланиш фазасида примордиаль баргнинг умумий 
хажми жуда кам бўлиб (6,2 %)ни ташкил этди, қуруқ биомассанинг улуши 
примордиаль баргда 50,7 % бўлса, барг қисми 28,1 % эканлиги маълум бўлди. 
Умумий генератив қисмида умумий азотнинг улуши 50,0 ва 35,3 % бўлса, 
шунга нисбатан ёғ - 54,6 и 38,8 % ташкил қилди. 
Ғунчалаш фазасида олдинги фазага қараганда примордиаль баргнинг 
сатҳи +1.8 см
2
ошганлиги маълум бўлди. Аммо ўсимликдаги умумий барг 
сатҳига қараганда примордиаль баргнинг хажми 3,6 %га камайганлиги маълум 
бўлди. Шу фазада примордиаль барглардаги қуруқ биомасанинг миқдори, 
баргдаги ва умумий генератив қисмда 11,3 дан 5,9 % гача бўлди, шунга 
нисбатан умумий азот миқдори эса кейинги фазаларда камайиб борди 31,3 и 
23,2 %. 
Шу билан бирга примордиал баргдаги ёғ миқдори тўпланишда давом 
этди, биринчи учталик барг ҳосил қилиш фазасида ёғ миқдори 2,9 
% 
ташкил 
қилди. Бу кўрсаткич ғунчалаш фазасида аниқланганда бир мунча кўпайди. 

---