"Biofizikadan amaliy mashg’ulotlar" o’quv qo’llanmasi umumiy biofizika kursining fizikа-kimyo va elektrobiologiya bo’limlariga taаlluqli amaliy mashg’ulotlarning nazariy va amaliy masalalarni o’z ichiga oladi


Biologik membranalarning barqarorligi va tuzilishi



Download 1,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/64
Sana14.04.2022
Hajmi1,52 Mb.
#549654
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   64
Bog'liq
БИОФИЗИКА лаборатория машғулотлари-ЛОТИН pechatga

Biologik membranalarning barqarorligi va tuzilishi 
Hujayraning ultraqatlam kesmasini elektron mikroskop yordamida qarab chiqsak, 7-10 nm 
qalinlikda bo`lgan juda ko`p miqdorda ingichka ikki qavatli chiziqlarni ko`rishimiz mumkin, 
Qaysikim, 
ular biologik 
membranalarning kesmasini tasvirlab beradi. 
Biologik 
membranalarning funksiyasi va strukturasini o`rganishbiofizikada rivojlanib borayotgan 
sohalardan biridir. Tibbiyotda nazariy va amaliy jihatdan bu sohaning ahamiyati juda muhimdir. 
Hujayradagi juda ko`p patologik jarayonlar, jumladan, saraton hujayralarining qaytalanishi, 
aterosklerozda, to`qima gipoksiyasi yoki parhezning buzilishida, virus va bakterial infeksiyalarda 
hujayra funksiyasining buzilishi hamda UB va ionlantiruvchi radiatsiya ta`siri va organizmning 
zaharli moddalar bilan zaharlanishidan - hujayraning to`siqlik va strukturaviy bevosita va 
bilvosita buzilishlariga bog`liq. Ko`pgina dorivor vositalarining ta`siri membrana funksiyasini 
o`zgartirishga qaratilgan, dorivor birikmalarning samaradorlik qobiliyati esa hujayradan o`tishi 
yoki ular bilan birikishiga bog`liq bo`ladi.
17-rasm. Biologik membranalar tuzilishining umumiy chizmasi. 


52 
Membranalar ikkita qatlam, ya`ni fosfolipid molekulalaridan tashkil topgan. Har qaysisi, 
qutbli boshcha (P) va qutbsiz, gibrofob (G) "dumcha"dan iborat. PB-pereferik oqsillar, IB-
integral. Qo`shqatlamni yorib o`tib (K) ioni uchun (pora) kanal hosil qiladi. 
Har qanday biologik membranalar strukturasi negizini (17-rasm) fosfolipid qo`sh yoki 
bimolekulyar qatlam bir butunlikni tashkil etadi. U o`zi oqsillar membranasida joylashgan 
retseptorlar, glikoprotein va gliko-lipidlar, membrana fermentlari uchun matrisasini, 
membranada suvda eruvchi molekula va ionlar uchun bar`er- to`siqlik funksiyasini asosini 
bajaradi.
Membrana oqsillari (
periferik oqsillar
) lipid qatlamining yuzasida joylashgan bo`lishi 
mumkin, ularni asosan elektrostatik kuchlari ushlab turadi, yana oqsillar lipid qo`sh qatlamiga 
chuqur botgan yoki uni teshib o`tgan bo`lishi mumkin; bu holatda ular (
integral oqsillar
) lipidlar 
bilan mustahkam gidrofob o`zaro bog`langan bo`lishi mumkin. Plazmatik membranalarda 
ko`pgina hujayralar lipid qo`shqatlamiga 
glikokaliks
tutashadi, ya`ni ular glikolipid va 
glikoproteindan iborat. Plazmatik membranalar lipidlarining tarkibida xolesterin juda ko`p 
bo`ladi. 
Biologik membranalar tarkibiga kiruvchi fosfolipidlar molekulalari amfifil xususiyatga ega, 
bunda molekulaning bir qismi qutbli (chunki gidrofil), ikkinchi qismi esa qutbsiz (gidrofob)dir. 
Fosfolipid strukturasining kimyoviy xossasiga bog`liqligi, glitsirin, yog`li kislotalar, fosfor 
kislotasi va qutbli birikmalardan tuzilgan molekulalar fosfolipidlarning (xolin, etanolamin, serin 
va bosh.) barcha sinfiga xosdir. Fosfolipidlar molekulalari shakli jihatidan ichiga botgan yoki 
yassi silindrni eslatadi, (uzunasiga) ¼ qismi gidrofil, ¾ qismi esa gidrofob (18-rasm). 

Download 1,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish