"Biofizikadan amaliy mashg’ulotlar" o’quv qo’llanmasi umumiy biofizika kursining fizikа-kimyo va elektrobiologiya bo’limlariga taаlluqli amaliy mashg’ulotlarning nazariy va amaliy masalalarni o’z ichiga oladi

Ishning borishi: 
1. 
NaCI dan izotonik eritma (0.15 M NaCI) gipotonik va gemolizlovchi (0.01 M NaCI)
eritmalarni tayyorlaymiz. 
2. 
NaCI izotonik eritmasi bilan yuvib, eritrotsitlarni ajratamiz. 
3. 
Gipotonik muhitga (20ml. gipotonik muhitga + 1ml. ajratilgan hujayralar) ajratilgan 
hujayralarni kiritamiz, ya`ni eritrotsitlarni osmotik gemolizga uchratamiz. 
4. 
Buzilgan membranalardan gemoglobinning hujayraichi eritmasini (15000 tezlikda 15 
daqiqaga) sentrifugirlaymiz.
5. 
1mol gem hisobida 341 nm to`lqin uzunligida ε=13700 М
-1
см
-1
oksigemoglobin 
ekstinksiya koeffisietidan foydalanib, 3 ·10
-5
М konsentratsiyada gemoglobin eritmasini 
tayyorlaymiz. 
6. 
NaNO
2
natriy nitrit eritmasiga oksigemoglobin eritmasini qo`shib, oksigemoglobinni 
metgemoglobingacha oksidlanish reaksiyasini o`tkazamiz. Buning uchun (2ml) oksi Hb 
eritmasidan 5 ta namuna tayyorlaymiz. har bir namunaga NaNO
2
eritmasidan munosib miqdorda 
(hisoblash zarur) qo`shamiz,konsentratsiyasini hisoblagan holda:
(1) 0, (2) 10
-4
M, (3) 2· 10
-4
M, (4) 5· 10
-4
M, 
dastlabki eritma NaNO
2
-10
-2
M. 
Oksigemoglobin Hb ning nitrit bilan o`zaro ta`sir reaksiya mexanizmi yaxshi tanish. Bu 
murakkab jarayonni ta`riflab beradigan bir necha tasvirlar taklif etilgan bo`lib, u bir necha 
bosqichni tashkil etadi. Birlamchi reaksiya quyidagicha bo`lishi mumkin: 
HbO
2
(oksiHb)+ NO
2
-
→ Hb(Ш)(metHb) + NO
2
-
+ Н
2
O
2
Reaksiyaning umumiy ko`rinishi quyidagicha ko`rinishda bo`lishi mumkin: 

---

56 
4HbO
2
+ 4NO
2
-
+ 4 Н
+
→ Hb(Ш) + 4NO
3
-
+ O
2 
+ 2Н
2
O
2 
Shunday qilib, nitrit oksi Hb metformagacha oksidlab, kislorodni siqib chiqaradi. Diqqatni 
shunga qaratish lozimki, nitrit qayta tiklovchi agent hisoblanib, shunga qaramay, uning o`zi 
nitratgacha NO
3
- oksidlanadi. 
7. Nitrit bilan oksi Hb eritmalarining 10 daqiqa 20
0
C haroratda inkubatsiyalagandan so`ng 
(reaksiyaning tugallanishida vaqt muhim), 630 nm spetsifik yutish to`lqin uzunligida Hb met 
formasini aniqlaymiz. Olingan natijalarni quyidagi jadvalga kiritamiz: