Bioetika va uning vujudga kelishiga olib keladigan holatlar. Universal etika. Bioetikaning hususiyatlari. Bioetikaning tarkibi. Biotibbiy etikaning prinsiplari va qoidalari. Bioetika ijtimoiy institut sifatida

Kristian Barnard tomonidan Casus. 1967 yil 3 dekabrda janubiy afrikalik jarroh Kristian Barnard dunyoda birinchi bo'lib yurakni bir odamdan boshqasiga ko'chirib o'tkazdi. U avtohalokatda miyasi tuzatib bo'lmas darajada shikastlangan ayolning urayotgan yuragini olib tashlab, davolab bo'lmaydigan bemorning hayotini saqlab qoldi. Ushbu inqilobiy hodisaga jamoatchilikning munosabati juda ziddiyatli bo'lib chiqdi. Ba'zilar Barnardni yuz minglab davolab bo'lmaydigan bemorlarni qutqarish usulini yaratgan qahramon sifatida maqtashdi. Boshqalar esa uni qotillikda ayblashdi: axir u hali ham urayotgan yurakni olib tashladi! Birining hayotini saqlab qolish uchun to'xtatildi! Uning bunday qilishga haqqi bormidi? Yoki qotillik sodir bo'lmaganmi, chunki agar odamning miyasi o'lgan bo'lsa, demak, uning yuragi urgan yoki urilmaganidan qat'i nazar, u allaqachon o'lganmi?

• Kristian Barnard tomonidan Casus. 1967 yil 3 dekabrda janubiy afrikalik jarroh Kristian Barnard dunyoda birinchi bo'lib yurakni bir odamdan boshqasiga ko'chirib o'tkazdi. U avtohalokatda miyasi tuzatib bo'lmas darajada shikastlangan ayolning urayotgan yuragini olib tashlab, davolab bo'lmaydigan bemorning hayotini saqlab qoldi. Ushbu inqilobiy hodisaga jamoatchilikning munosabati juda ziddiyatli bo'lib chiqdi. Ba'zilar Barnardni yuz minglab davolab bo'lmaydigan bemorlarni qutqarish usulini yaratgan qahramon sifatida maqtashdi. Boshqalar esa uni qotillikda ayblashdi: axir u hali ham urayotgan yurakni olib tashladi! Birining hayotini saqlab qolish uchun to'xtatildi! Uning bunday qilishga haqqi bormidi? Yoki qotillik sodir bo'lmaganmi, chunki agar odamning miyasi o'lgan bo'lsa, demak, uning yuragi urgan yoki urilmaganidan qat'i nazar, u allaqachon o'lganmi?

Inson huquqlari harakati- bioetikani shakllantirishning uchinchi muhim madaniy sharti. Jamoatchilik axloqini insonparvarlashtirish sharoitida inson huquqlariga e’tibor muttasil ortib bormoqda. Zamonaviy biotibbiyotning asosiy muammosi - bu tibbiy va biologik ta'sirlar va manipulyatsiyalar bilan - majburiy yoki ixtiyoriy ravishda - inson huquqlarini himoya qilishdir. Hayoti va sog'lig'iga g'amxo'rlik qilish har bir insonning huquqi sifatida ko'rila boshlandi. Tibbiyot har qanday imkoniyatga ega bo'lganda, vaziyatlar yuzaga keladi, ammo odamning o'zi buni xohlaydimi degan savol tug'iladi. Biotibbiyot sohasidagi texnologik taraqqiyotdan kelib chiqadigan insonning axloqiy o'ziga xosligi tahdidi natijasida bioetika tez rivojlana boshladi. Gap shundaki, biotibbiyot sohasidagi odam ham asosiy maqsad, ham ilmiy o'rganishning muqarrar "vositasi" sifatida ishlaydi. Olim-shifokor uchun har bir inson, bir tomondan, "butun insoniyat" vakili sifatida mavjud bo'lsa, ikkinchidan, umuminsoniy manfaatlar emas, balki o'zining shaxsiy manfaatlarini boshqaradigan o'ziga xos shaxs sifatida mavjud.

• Inson huquqlari harakati- bioetikani shakllantirishning uchinchi muhim madaniy sharti. Jamoatchilik axloqini insonparvarlashtirish sharoitida inson huquqlariga e’tibor muttasil ortib bormoqda. Zamonaviy biotibbiyotning asosiy muammosi - bu tibbiy va biologik ta'sirlar va manipulyatsiyalar bilan - majburiy yoki ixtiyoriy ravishda - inson huquqlarini himoya qilishdir. Hayoti va sog'lig'iga g'amxo'rlik qilish har bir insonning huquqi sifatida ko'rila boshlandi. Tibbiyot har qanday imkoniyatga ega bo'lganda, vaziyatlar yuzaga keladi, ammo odamning o'zi buni xohlaydimi degan savol tug'iladi. Biotibbiyot sohasidagi texnologik taraqqiyotdan kelib chiqadigan insonning axloqiy o'ziga xosligi tahdidi natijasida bioetika tez rivojlana boshladi. Gap shundaki, biotibbiyot sohasidagi odam ham asosiy maqsad, ham ilmiy o'rganishning muqarrar "vositasi" sifatida ishlaydi. Olim-shifokor uchun har bir inson, bir tomondan, "butun insoniyat" vakili sifatida mavjud bo'lsa, ikkinchidan, umuminsoniy manfaatlar emas, balki o'zining shaxsiy manfaatlarini boshqaradigan o'ziga xos shaxs sifatida mavjud.