Bino va inshootlar

4 – расм. Металл б
а лкали қаватлараро ёпма қирқ
1 – prokat qo‘shtavr balka; 2 – engil beton bloklar; 3 – tol; 4 – tovush
izolyasiyasi; 5 – tekislovchi qatlam; 6 – pol to‘shamasi; 7 – sim to‘r usti- dan
qilingan suvoq qatlam (shift).
Zamonaviy g‘isht-tosh va beton konstruksiyalardan quriladigan binolarda
yopmalar asosan yirik o‘lchamli temirbeton plitalar yoki panellardan qilinadi.
YOpma plitalari yaxlit, kovakli va qovurg‘ali bo‘lishlari mumkin (5-rasm).
Balkali yopmalarga nisbatan plitali yopmalarning afzalligi shundaki,
plitalar orasidagi choklar beton yoki qorishma bilan to‘ldirilishi mumkin.
Natijada yopmaning tovush izolyasiyasi xususiyatlari birmuncha yaxshilanadi
va yopma plitalar birlashgan holatda ishonchli gorizontal diafragma bo‘lib

---

54
xizmat qiladilar. Bu esa binolarning fazoviy ustivorligini ta’minlashda, ayniqsa
ceysmik hududlarda muhim ahamiyatga ega.
5 –rasm. Temirbeton yopmaplitalar:
a – yaxlit temirbeton plita; b –ko‘p kovakli temirbeton plita; v -
qovurg‘ali temirbeton plita.
Tom yopmasi plitalarini montaj qilish
Odatda, tom yopma plitalari eni 1,5 va 3 m da 6 m uzunlikka, eni
hamda 3 m da 12 m uzunlikka ega. Plitalarni stropovka qilish (ilish) “pauk”
tipli to‘rt shoxli (to‘rt osmali) strop yoki ko‘pincha traversalar bilan amalga
oshiriladi. O‘rnatiladigan yopma plitalar fermalar (tom yopma to‘sinlari) bilan
bir oqimda montaj qilinadi, shuning uchun navbatdagi ferma o‘rnatilgan
zaxotiyoq navbatdagi yopma plitalar qatori joylashtiriladi
Fonarsiz tom qoplamasida tom yopma plitalarini oldin montaj qilingan
oraliqdan boshlab fermaning bir tomonidan ikkinchi tarafiga qarata
joylashtirish (11-rasm), fonarlarga ega bo‘lgan oraliqlarda esa yopma plitalarni
fermaning ikki oxiridan boshlab o‘rta tarafga tomon ketma-ket o‘rnatish
tavsiya etiladi. Stropila konstruksiyasi ustidagi tom yopma plitalarini loyihaviy
holatini ta’minlash maqsadida ular fermalar (to‘sinlar) yuqori belbog‘laridagi
belgilar bo‘yicha o‘rnatiladi.

---

55

---

56