Bino va inshootlar qurilishi

 
 

---

.Qurilish konstruksiyalarini ajratish va buzish. 
Qurilish konstruksiyalarini ajratish va buzish ishlari ko‗p mehnat talab qilinadigan, ayrim 
hollarda u ob‘ekt rekonstruksiyaning umumiy davomiyligini belgilaydi. 
Ajratish deganda binoni qandaydir bo‗lagi yoki barcha konstruktiv elementlarini o‗z o‗rnida 
qayta foydalanish mumkinligini hisobga olib shikast etkazmay olib tashlash tushuniladi. 
Konstruksiyalarni buzib olib tashlash ulardan o‗z o‗rnida foydalanish imkoniyatini bermaydi. 
Rekonstruksiya qilinayotgan binoning xajmiy-rejaviy echimlari o‗zgartirilsa, hamda ayrim 
konstruksiyalar almashtirilsa, qisman ajratish, buzish ishlari olib boriladi. 
Konstruksiyalarni butunlay ajratish va buzish bino va inshootlarni olib tashlashda yoki 
rekonstruksiya ishlari katta xajmda bo‗lsa bajariladi. 
Qurilish konstruksiyalarini ajratish, buzish usullarini tanlashga rekonstruksiyalanayotgan 
ob‘ektning xajmiy-rejaviy, konstruktiv echimlari; rekonstruksiya ishlarning korxonaning asosiy 
faoliyati bilan kirishishi, hamda uning ish rejimi, ish bajarish muddatlari; mehnat muxofazasi va 
xavfsizlik texnikasi talablari; yaroqli va qayta foydalanadigan materiallarning chiqish darajasi etarli 
darajada ta‘sir etadi. 
Qurilish konstruksiyalarini ajratish, buzish ishlarini imkoniyat bo‗lsa ishlab chiqarish 
to‗xtatilgangacha bajarish tavsiya etiladi. Ishlar boshlangungacha barcha ichki elektr ta‘minoti, 
injenerlik tarmoqlarini, vodoprovod, isitish tarmoqlarini va boshqalarni ishonchli o‗chirish lozim. 
Qurilish konstruksiyalari alohida element bo‗yicha yoki yirik bloklar bo‗yicha ajratiladi. 
Alohida element bo‗yicha ajratish ishlari qo‗lda yoki mexanizatsiyalashgan instrument bilan 
bajariladi. G‗isht, beton va temir-beton konstruksiyalar qachonki mexanizmlarni qo‗llash imkoniyati 
bo‗lmasa qo‗lda ajratiladi (18.1- rasm). 
Yirik bloklar bo‗yicha ajratilganda mehnat sarfi va ish bajarish muddati qisqaradi, hamda 
mehnat xavfsizligi va madaniyati oshadi. 
YUqori darajada fizik eskirish natijasida konstruksiyani ajratish imkoniyati bo‗lmasa va ish 
muddatini qisqartirish uchun konstruksiyalar buziladi. Buning uchun qisman yoki butunlay buzish 
usullari qo‗llanib, bunda materiallarga mexanik, termik va portlatish ta‘siri ko‗rsatiladi. 
18.1-rasm. Tomni ajratish ketma-ketligi: 
a – bir nishabli; b – ikki nishabli; v – osilib turadigan stropila;

---

g – stropila fermasining yopmaga tushirish tartibi; 1-7- elementlarni olish ketma-ketligi. 
Qisman buzish usulida bino karkasining yirik o‗lchamdagi yig‗ma va monolit 
konstruksiyalari; alohida ustunlari, to‗sinlar va boshqa elementlari olib tashlanadi. Bunda ulardan 
foydalanish uchun kichikroq o‗lchamdagi bo‗laklarga bo‗linadi (18.2 -rasm). 
18.2-rasm. Devorlarni ajratish: 
a – g‗ishtli; b – panelli; v – ilish uchun moslama. 1 – panellar yig‗imi; 2 – metall 
maxkamlagichlar yig‗imi; 3 – xarakatlanuvchi vishkalar; 4 – asboblar qutisi; 5 – gaz bilan kesuvchi 
qurilma; 6 – olinadigan panel; 7 – kran; 8 – kompressor turish joyi; 9 – skoba; 10 – belgilovchi 
sterjen. 
Butunlay buzish usulida o‗zining tavsifi bilan keyinchalik foydalanishga yaroqsiz 
konstruksiyalar; monolit beton va temir-beton poydevorlar; beton asosi va qalinligi 200 mm ortiq 
pollar; g‗isht, beton va temir-beton devorlar va pardadevor; temir-beton qavatlararo yopmalar va 
yopmalar va boshqa elementlar olib tashlanadi. Buning uchun osib qo‗yilgan klin-baba, shar, pnevmo 
va gidromolotlar impulslivodomet qurilmasi; qo‗l va mexanizatsiyalashgan instrumentlar; portlovchi 
moddalar; elektrogidravlik qurilmalardan foydalaniladi 
(21.3- rasm). 
Bino va inshootlarni butunlay buzish ko‗pincha portlatish usulida amalga oshiriladi.

---

18.3-rasm. Konstruksiyalarni buzish: 
a – gidromolot bilan; b – osiluvchi qurilma balan; v – ponali yorg‗ich bilan; g – 
kislorodli uchlik bilan qirqish; d – beton qirqadigan qurilma bilan; e – elektr gidravlik 
o‗rg‗ichdan
foydalanib.