Bino va inshootlar qurilishi

4.3. Yer usti va grunt suvlarini qaytarish 
Bu sikldagi ishlarga kiradi:
• balandlikda joylashgan va suvni qochiradigan ariqlarni qurish, do‗ngliklar hosil qilish; 
• ochiq va yopiq drenajlar; 
• omborlar va montaj maydonlari yuzalarini tekislash. 
Er usti suvlari atmosfera yog‗inlaridan hosil bo‗ladi ( yomg‗ir va qor-muzni erigan suvlari). Er usti 
suvlari ―begona‖ , qushni yuqori uchastkalardan keluvchi va ―Yaqin‖ ya‘ni bevosita qurilish maydonida hosil 
bo‗luvchilarga ajraladi.
Qurilish maydoni er usti ―begona‖ suvlaridan himoya qilingan bo‗lishi kerak, buning uchun 
kelayotgan suvlar to‗xtatilib maydondan tashqariga qaytariladi. Suvlarni to‗xtatib qaytarish uchun balandlikda 
joylashgan va suvni qochiradigan (chiqaradigan) ariqlar quriladi yoki qurilish maydonini balandroq qismida 
do‗ngliklar hosil qilinadi. Suvni qochiradigan ariqlar yomg‗ir va erigan suvlarni qurilish maydonidan tashqari 
tarafdagi pastroq joylarga o‗zatadi. Rejalashtirilgan kelayotgan suv hajmiga qarab suvni qochiruvchi ariqlar 
chuqurligi 0.5 m , kengligi 0.5...0.6 m dan kam bo‗lmasligi, qirg‗og‗ini balandligi hisobiy suv sathidan 0.1...0.2 
m dan kam bo‗lmasligi kerak. Ariq novini suv yuvib ketmasligi suvni harakat tezligi qum uchun 0.5....0.6 m/s, 
qumoq gruntlarda 1.2...1.4 m/s dan oshmasligi kerak. Ariqlar doimiy qazilmalardan kamida 5 m va vaqtinchalik 
qazilmalardan kamida 3 m narida joylashishi kerak. Loydan to‗lib qolmasligini oldini olish uchun suvni 
qochiradigan ariqlarni bo‗ylama profili buylab nishabligi kamida 0.002 dan oshmasligi kerak. Ariqni devori va 
tubi chim, toshlar, shox-shabbalar bilan himoya qilinadi. 

---

―Yaqin‖ er usti suvlarini qaytarish uchun maydonni vertikal tekislaganda unga ma‘lum qiyalik berilib 
ochiq yoki yopiq suv oqib tushish tarmoqlari quriladi, hamda majburan qo‗yilish hisobiga eletronasos 
yordamida ishlovchi suv qaytaruvchi quvurlar tarmog‗i hosil qilinadi. 
Er osti grunt suvlari sathi baland bo‗lib maydonda suv ko‗payganda, quritish ochiq yoki yopiq turdagi 
drenaj sistemalari orqali amalga oshiriladi. Drenaj sistemalari umumsanitar va qurilish sharoitlarini yaxshilash 
uchun va er osti grunt suvlari sathini tushirishga xizmat qiladi. 
Ochiq drenaj 
koeffitsienti filtratsiyasi kichik va grunt suvlari sathini juda ham chuqur bo‗lmagan 
0.3...0.4 m ga tushirishda qo‗llaniladi. Drenaj chuqurligi 0.5...0.7 m bo‗lgan ariqlar kurinishida qurilib , tubiga 
qalinligi 10...15 sm bo‗lgan yirik qum, shag‗al yoki sheben qatlami yotqiziladi.