111
M A ‘ R U Z A № 17
TONNELLAR QURILISHIDA GEODEZIK ISHLAR
REJA
1.
Tonnellar qurilishi to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar va ularni barpo etish usullari.
2.
Tonnel trassasining asosiy elementlari. Tonnel trassasini anometrik hisoblash.
3.
Tonnel trassasini geodezik asosini qurish sxemasi.
4.
Yer ostki qurish ishlarini bajarishda geodezik orientirlash va koordinatani uzatish ishlari.
5.
Yer ostiga otmetka uzatish. Yer ostki ishlarda geodezik asos.
6.
Tonnelni shit bilan kavlashdagi geodezik ishlar.
7.
Yer ostida qurilish ishlarini bajarishdagi geodezik rejalash ishlari.
Tayanch so‘zlar va iboralar:
Gidrologik ko‘zatuv, gidrometrik o‘lchashlar, tavsilot plani, tayanch markazi, ko‘prik
triogo‘lagiya, ko‘prik trilogeragiya, ko‘prik poligonometriyasi, tonnellar turi, kundalang , buylama
hatolik.
1. Ko‘prik utish joylarini qidiruvdagi geodezik ishlar.
Ko‘prik utish joylarini loyhalarini ishlab chikishda joy haqidagi ma’lumotlar
asosiy
hisoblanib, ular muhandislik - geodezik kdairuv materiallarini tashkil qiladi. O‘z vaqtida qidiruv
ishlarini tarkibi, masshtabi, aniqligi va tasvir tushirishni hajmi loyha boskichlariga bog‘lik bo‘ladi.
SHunga karamay, ko‘prik utish joylarini loyhalashdagi hal qilinadigan geodezik masalalar
majmuasiga ko‘ra barcha loyha boskichlarida qidiruv quydagi asosiy ish turlari bajariladi:
-
Muhandislik- geodezik ishlar (ko‘prik
utishjoy-larini trassalash, tasvir olish planli-
balandlik asosini yaratish, topografik tasvir olish, buylama kesimlarni tasvirga olish va h.k.).
-
Gidrologik ko‘zatuv (suv okimini rejimi hakidigi ma’lumotlarni tuplash, dare vodiysini
morfometrik ko‘zatuv).
-
Gidrometrik ishlar (dare o‘zanini tasvirga
tushirish, ok;im tezligini va sarfini o‘lchash,
suv yuzasini kiyaligini o‘lchash va h.k.).
- Muhandislik- geologik ishlar (gelogo-litologik qirqimlar tuzish, tuproq-gruntlarni
gidrogeologik o‘zatuv, yo‘l qurilish materiallari zahiralarini qidiruv va h.k.).
-
Mahsus alohida ishlar (ko‘prik utish joylarini boshk.a muhandislik inshootlar bilan o‘zaro
bog‘likligi, mo‘zlarni va o‘rmon darahtlarini, kemalarni utkazish holati bo‘yicha ko‘zatuvlar vah.k.)
YUqorida k.ayd qilingan qidiruvishlarining turlari
geodezik usullardan foydalani, mahsus
gruhlar va hozirgi zomon geodezik askrkdarida olib boriladi.
Ko‘prik utish joylarini qidiruv uch: tayuorlov, dala va kameral boskichlarda amalga oshiriladi.
Tayuorlov davrida dalaga chikmasdan avval qidiruv utkaziladigan joyning mavjud topografo-
geodezik, gidrologik,
geologik, geomorfologik va iktisodiy materiallari o‘rganib chiqiladi.
Kortografik va aerofototasvir materiallari tugshanadi. SHu bilan birga dastlabki trassalash utkazilib,
dala qidiruv ishoarini hajmi belgilanib, qidiruv guruhini tarkibi tasdiklanib,
kerakli asbobanjomlar
tayuorlanadi.
Dala davrida muhandislik-geodezik ishlar asosiy maksadi topografik tasvir olish bo‘lib, bu
ishlar tafsilotli va topografik plan hamda joyning sonli modelini hosil qilishda iborat bo‘ladi. Ushbu
material ko‘prik utish joyini tanlashda hamda kushimcha inshootlarni (ko‘prik,suv qaytarg‘ich
inshootlari va h.k.) loyhalashda asos hisoblanadi. Tavsilot planini 1:10000 masshtabdan mayda
bo‘lmagan, dare suv sathining eng yuqori qirgogida ikki tomoniga 200 m masofada kushib to‘ziladi.
Dare vodiysini tasvirga olinauotgan kismi tressa variantidan yuqoriga va pastga karab dare
kengligini 1,5 barobaridan ko‘p etib
belgilanadi. Batafsil topografik tasvir
olish yirik masshtabda
topografik plan olish uchun (katta khprik htish joylari uchun 1:2000 va boshkalar uchun 1:1000
masshtabida), yakuniy ko‘prik utish varianti bo‘yicha amalga oshiriladi.
112
Barcha, tavsiloti va topografik tasvir olish uchun tasvir olish asoslari borki qilinib, burchaklar
to‘lik priuomda, asoslarining tomonlar o‘zunliklari yer o‘lchash tasmalari o‘lchanadi. Tasvir olish
nuqtalarini balandliklari.
Gemetrik nivnrlash usuli bilan aniqdanadi. Barcha o‘lchash ishlarida quyidagi holatlar qabul
qilinadi: barcha hlchashlarda -1,5
n
.
O‘zunliklar o‘lchashlarda -1:2000:
Nivelirlash ishlarida - 50
lmm
Planlarni tasvirga tushirishdan tashkari ko‘prik utish joilaridagi qidiruv geodezik ishlar tarkibi
quyidagi:
- trassa variantini rejalash (chiziq utkazish, trassani belgilash, piketlash, trassa uqi bo‘yicha
nivelirlash va h.k.)
- gidrometrik ko‘zatuvlar olib borish maksadida mordastur va gidrostvorlarni rejalash:
-
dare buylama kesimini tasvirga olish:
-
muhandislik geologik ishlar uchun geodezik asos barpo qilish:
-
joyidagi muhandislik ishnoatlarini tekshiruvdagi geodezik ishlar qilish :
-
kesib utuvchi komunikagiyalarini tasvirga olish ishlaridan iborat bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
