Bino va inshootlar qurilishi

 
Tafsilotni planga olish 
Tafsilotlarni planga olish teodolit yo‘li punktlardan bajariladi. U har bir tafsilot nuqtalari va 
konturlari joylashishini ma’lum masshtabda planga tasvirlashni o‘z ichiga oladi. 
 
Koordinatalar usuli.
Tafsilotlarni planga olish teodolit yo‘li tomoniga nisbatan bajariladi. 
Tafsilot nuqtalarining joylashishi to‘g‘ri burchakli koordinatalar bilan aniqlaydi. Bunda absissa o‘qi 
qilib yo‘l tomonning yo‘nalishi, ordinata o‘qi qilib yo‘l tomoniga perpendikular yo‘nalishi olinadi. 
8.1-shaklda abssissa o‘qi qilib 2-3 va 3-4 tomon qabul qilingan. Nuqtalar 
,
d
,
e f
ni 
joylashinini aniqlash uchun o‘sha nuqtalardan 2-3 tomonga perpendikulyar o‘tkaziladi. 2 nuqtani 
koordinata boshi deb qabul qilib, undan perpendikular asosiga bo‘lgan kesma-abssissa va 
perpendikulyarning o‘zi – ordinata o‘lchanadi. Xuddi shunday qilib g nuqtaning joyi ham 3-4 
tomonga nisbatan aniqlanadi. 

---

73 
Ordinata usulida olingan nuqtalar teodolit yo‘li tomonlari bo‘yicha. 
SHakl 8.1. 
 
CHiziqli kesishtirishi usuli.
Nuqtaning joyi tomonlari o‘lchangan uchburchakning uchini 
aniqlashdek bajariladi. 9.3.shaklda V va S nuqtalar 3-V, 3-S, 4-V, 4-S masofani 3-4 tomonga 
nisbatan o‘lchash orqali aniqlangan. Planda V va S nuqtalarni tasvirlash uchun 3V4 va 3S4 
uchburchaklar tomonlarini plan olish masshtabida sirkul bilan o‘lchab qo‘yiladi. 
 
8.2. Taxeometrik s’yomkaning mohiyati. 
Planga joyning tafsilotlari bilan relefi tushirish topografik plan olish deyiladi. Taxeometrik
va menzulaviy plan olish topografik plan olishning o‘zginasidir. Taxeometriya so‘zini o‘zbekcha 
tarjima qilsa «tezo‘lchash» ma’nosini anglatadi. Taxeometrik plan olishda gorizontal va vertikal 
plan olish bir vaqtning o‘zida vertikal aylanaga ega bo‘lgan taxeometr-teodolit bilan bajariladi. 
Nuqtalarning planli o‘rni gorizontal burchak va masofa bilan, uning nisbiy balandligi 
trigonometrik nivelirlash orqali aniqlanadi. Taxeometrik plan olish o‘rtacha murakkab tafsilotga va 
relefi yaxshi formaga ega bo‘lgan joylarda qo‘llaniladi.