Bilimlarni taqdim etishning freymli modellari

5. Freymlar o’rasidagi aloqalarning turlari

• Freymlar orasidagi aloqalalar "Aloqa" nomli maxsus slotning qiymatlari bilan belgilanishi mumkin.
• Murakkab obyektlar bir-biri bilan freymli tarmoq yordamida bog'langan bir nechta freymlar kombinatsiyasi bilan ifodalanadi. Bu holda freym boshqa freymlar so’rovlarining bajarilishini ta’minlovchi o’zi bilan bog’langan faktlar va protseduralar bilan to’ldiriladi.
• Freymli modellarda namuna bo’yich izlash asosiy operatsiy hisoblanadi. Namuna barcha strukturali birliklari to’ldirimagan, faqat EHM xotirasida saqlanuvchi kerakli freymlar orasidan izlab topilgan freym ko’rinishida namoyon bo’ladi.
• Bilimlarni freymlar ko’rinishida ifodalashdan ko’proq boshqarish tizimlarida foydalaniladi (10.7-jadval).

Munosabatlarning turlari. Freymli modellarda freymlar o’rtasida «dan iborat», «qism-butun», fazoli («dan uzoq», «ga yaqin», «orqasida», «ustida», «tagida», «yuqorida», ), vaqtli («oldin», «keyin», «bilan birvaqtda», ), atributli («xususiyatga ega», «qiymatga ega»,…), «sabab-oqibat», AKO-aloqalar, IS-A-aloqalar kabi munosabatlardan foydalaniladi.

• Munosabatlarning turlari. Freymli modellarda freymlar o’rtasida «dan iborat», «qism-butun», fazoli («dan uzoq», «ga yaqin», «orqasida», «ustida», «tagida», «yuqorida», ), vaqtli («oldin», «keyin», «bilan birvaqtda», ), atributli («xususiyatga ega», «qiymatga ega»,…), «sabab-oqibat», AKO-aloqalar, IS-A-aloqalar kabi munosabatlardan foydalaniladi.
• AKO-aloqalar. Obyekt yoki jarayon haqidagi ma’lumotlarni strukturlashgan holda bitta freymda ifodalash, fikriy jarayonlarini boshqa freymlar bilan slotlar yoki AKO (a kind of-bu) belgilari yordamida bog’lash orqali ifodalash mumkin .

6. Bilimlarni freymli tasvirlash tillari va freymli exspert tizimlar

• Oxirgi vaqtlarda freymli modellar asosida bilimlarni tasvirlash tillari va tizimlaridan iborat qatlamlar yaratildi. Shunday qatlamlardan biri KEATS hisoblanadi. KEATS quyidagi asosiy komponentalardan iborat:
• ACQUIST –bilimlarning matnli manbalarini fragmenlash vositalari bo’lib, u exspert bilan suxbat jarayonida hosil qilingan matn yoki bayonni o’zaro bog’langan, referatlangan fragmentlarga ajratadi va tushunchalarni hosil qiladi;
• FLIK – freymli modellar yordamida bilimlarni tasvirlaydigan til;
• GIS – grafikli interfeys bo’lib, gipermatnlarni va konseptual modellarni yaratishda va freymli modellarni loyihalashda qo’llanildi;
• ERI – qoidalar interpretatori bo’lib, to’g’ri va teskari xulosalashda foydalaniladi;