Bilim sohasi

8-BOB. RADIOAKTIVLIK.IONLANTIRUVCHINURLANISHNINGORGANIZMGATA'SIRI.

8.1-§.RADIOAKTIVLIK

Turg`un bo`lmagan yadrolarning boshqa yadrolar yoki еlementar zarrachalar chiqarish bilan kechadigan o`z-o`zidan parchalanishiga radioaktivlik deyiladi. Bu jarayonning boshqa yadroviy o`zgarishlardan farq qildirib turuvchi xarakterli xususiyati uning o`z-o`zidan sodir bo`lishi (spontanligi)dir.

Radioaktivlik tabiiy va sun`iy bo`lishi mumkin.

Tabiiy radioaktivlik tabiiy sharoitlarda mavjud bo`lgan noturg`un yadrolarda uchraydi. Sun`iy radioaktivlik deb turli yadroviy reaktsiyalar natijasida hosil bo`ladigan yadrolaring radioaktivligiga aytiladi. Tabiiy va sun`iy radioaktivliklar orasida katta farq yo`q, ular umumiy qonuniyatlarga bo`ysunadilar.

Alfa-parchalanish yadroning α -zarracha chiqarib o`z-o`zidan emirilishidir. Siljish qoidasini hisobga olib alfa-parchalanish sxemasini quyidagi ko`rinishda yozish mumkin:

Beta parchalanish yadro ichida neytron va protonning o`zaro aylanishidan iborat. Beta parchalanish 3 turga bo`linadi:

1. Еlektron yoki β^- parchalanish, yadrodan β^- -zarracha (еlektron) uchib chiqishida namoyon bo`ladi.





2. Pozitron β⁺ parchalanishpozitron yoki parchalanish. β⁺parchalanishning sxemasi:




3. Еlektron yoki e-tutilish. Radioaktivlikning bu turi yadro atomning ichki еlektronlaridan birini tutib olib, buning natijasida yadroning protoni neytronga aylanishidan iboratdir: