Безгак (малярия, malaria)

Ҳақиқий комада – бемор ҳушсиз, ташқи таъсирларни сезмайди. Кўзи юмиқ ёки ярим очиқ, қараши бегона, мушаклари таранглашган, жағи қотиб қолган (тризм), энса мушаклари таранглашган, Керниг, Брудзинский симптомлари мусбат, баъзан Бабинский, Гордон патологик белгилари аниқланади. Пай ва қорин рефлекслари йўқолган, вегетатив фаолият кескин бузилган. Кўз қорачиғи кенгайган, унинг рефлекси сўниб боради ва кейинги босқичда йўқолади.

• Ҳақиқий комада – бемор ҳушсиз, ташқи таъсирларни сезмайди. Кўзи юмиқ ёки ярим очиқ, қараши бегона, мушаклари таранглашган, жағи қотиб қолган (тризм), энса мушаклари таранглашган, Керниг, Брудзинский симптомлари мусбат, баъзан Бабинский, Гордон патологик белгилари аниқланади. Пай ва қорин рефлекслари йўқолган, вегетатив фаолият кескин бузилган. Кўз қорачиғи кенгайган, унинг рефлекси сўниб боради ва кейинги босқичда йўқолади.
• Безгак комасида периферик қонда ҳар доим кўп миқдорда Р.falciрarum халқачалари, касаллик узоқроқ давом этса – гамонтлар ҳам топилади. Баъзи олимларнинг маълумотларига кўра 5% беморларда кома даврида қонда паразит топилмайди. Шунинг учун тропик безгакда паразитемия даражаси ҳатто сутка давомида ҳам кескин ўзгаришини ҳисобга олиб, қонни (қалин томча ва суртмани) қайта-қайта текшириш лозим.
• Безгак комаси ҳар доим ҳам аниқ хос белгилар билан намоён бўлавермайди. Энцефалопатия, у ёки бу ўчоқли жароҳатланиш, белгилари, тутқаноқсимон синдром ва бошқа марказий асаб системасини жароҳатланиши белгилари етакчи бўлиши мумкин. Мияга майда, кўпроқ нуқтасимон, камдан-кам ҳолатда йирик қон қуйилиш аломатлари кузатилиши мумкин.

Безгак алгиди безгакнинг кам, асосан эндемик ўчоқларида учрайдиган бироқ энг оғир асорати бўлиб, кўпинча ўлим билан якунланади. Патогенетик жиҳатидан алгид – токсик-инфекцион шок деб қаралади ва унинг асосида, қонда паразитнинг эриган цитотоксини айланаши оқибатида худди бошқа этиологияли шокларда бўлгани сингари гипертермия ва гемодинамиканинг бузилиши, айланувчи плазма миқдорини камайиши, бемор организмнинг сувсизланиши билан боғлиқ бўлган, хос метаболитик ўзгаришлар ётади.

• Безгак алгиди безгакнинг кам, асосан эндемик ўчоқларида учрайдиган бироқ энг оғир асорати бўлиб, кўпинча ўлим билан якунланади. Патогенетик жиҳатидан алгид – токсик-инфекцион шок деб қаралади ва унинг асосида, қонда паразитнинг эриган цитотоксини айланаши оқибатида худди бошқа этиологияли шокларда бўлгани сингари гипертермия ва гемодинамиканинг бузилиши, айланувчи плазма миқдорини камайиши, бемор организмнинг сувсизланиши билан боғлиқ бўлган, хос метаболитик ўзгаришлар ётади.
• Безгак алгидининг патогенезида буйрак усти безининг ўткир етишмовчилиги маълум бир рол ўйнайди. Деярли ҳар доим бемор қонида жуда кўп миқдорда – 1 мкл да 150000 дан 500000 гача Р.falciрarum топилади. Алгид, тропик безгакнинг асорати сифатида ёки безгак комасининг якуни сифатида намоён бўлади ва одатда ҳар доим ўлим билан тугайди.