Bevosita xorijiy investitsiyalar

($/f)t+1 = ($/f)t(1+r)/(1+r1) Шунинг учун

($/f)1 = ($/f)0 (1+r$)/(1+rf)

($/f)2 = ($/f)1(1+r2)/(1+rf)

Bundan

($/f)2 = ($/f0) (1+r$)^2/(1+rf)

Umuman olganda, Fisherni xalqaro samarasi xoxlagan t davr uchun almashtirish kurslarini kelgusidagi narxlari bilan almashtirish kursini joriy narxi va nisbiy foiz stavkalarni bog‘laydi. Uni quyidagi formuladan ko‘rishimiz mumkin.

($/f)t = ($/f)0(1+re)^t/(1+rf)^t

Masalan, agar yevroni joriy narxi 0,55 dollar bo‘lib, 10 yil uchun Yevropa va Amerikada foiz satvkalar tegishli ravishda 7 va 9 foizni tashkil etsa, unda 10 yildan keyin yevroni kutilayotgan narxi

($/YE)^10 = (0,55)(1,09)^10/(1,07)^10 = $ 0,6612 ga teng bo‘ladi.

Agar biz bu almashtirish kursini kelgusida kutilayotgan narxi formulasini xorijiy valyutada kelgusidagi pul kirimlarini joriy dollar narxi formulasiga qo‘ysak, biz xorijiy valyutada kutilayotgan pul kirimlarini joriy dollar narxi uchun yengillashtirilgan baxolovchi ko‘rsatgichini olamiz.

$Vo = [fCt($/f)0]/(1+rf)^t

Bu almashtirish kurslarni kutilayotgan narxlarini baxolash muammosini yechishga yordam beradi va u bilan ishlash uchun joriy almashtirish kursi ($/f)0 va joriy xorijiy foiz stavkasini bilish kifoya. Bu ikkala qiymatini xam doim olsa bo‘ladi. Aytaylik kompaniya 3 yildan keyin 200000 yevro olishni rejalashtarmoqda. Biz yevroni joriy narxi 0,55 dollarga va Yevropada 3 yillik foyda me’yori 8%ligini aniqlab olamiz. Bu kutilayotgan pulli kirim joriy dollar narxi:

$Co = [(200000)(0,55)]/(1,08)^3 = $873221.55

Ishbilarmonlar loyixani sof joriy narxini aniqlashayotganda, xorijiy valyutani xar bir kutilayotgan narxini joriy almashtirish kursiga ko‘paytirish shart emas. Xar bir pul kirimi oxirida xuddi shu almashtirish kursiga ko‘paytirilganligi uchun xorijiy valyutani narxi va xorijiy foiz stavkalari orqali baxolanishi mumkin. Keyinchalik esa keltirilgan narx almashtirish kursiga ko‘paytiriladi. Buni natijasida biz uni dollardagi narxiga ega bo‘lamiz:

NRV$ = ($/f)o{NRVt}

Xozirda, bunday sof joriy narxni boxolanishi aniqliligi Fisherni xalqaro samarasi qanchalik ishlayotganiga bog‘liq, boshqa yo‘llar bilan olingan kutilayotgan almashtirish kursi tahminida asoslangan bunday narxlarni aniqlashni muqobil usullari, extimol xali aniq emasdir.

Faraz qilaylik kompaniyada Fisherni xalqaro samarasi modelidan o‘zini xarakteristikasi bo‘yicha yuqoriroq almashtirish kurslarini aniqlash uchun asoslangan modelp mavjud ekan. Unda, bu kompaniya, yuqorida aytib o‘tilgandek, o‘zining aniqroq modelini qo‘llab arbitraj foiz stavkalarida qo‘yilgan cheksiz mablag‘larni olish mumkin edi. Agar kompaniya foizni arbitraj uchun ishlatiladigan o‘z almashtirish kurslarini taxminlarga to‘liq ishonmasa (juda kam kompaniyalar foizni arbitraj bilan shug‘ullanadilar), unda ko‘proq o‘sha kompaniya xam yuqorida ko‘rsatilgan moliyaviy rejalashtirishni oson yo‘liga tayanadi.

Baribir biz o‘quvchilarga shu qulay yo‘l asosida yotadigan sabab va taxminlar bilan yaqinroq tanishib chiqishlarini maslaxat beramiz. Ko‘p kompaniyalar, baribir, o‘z moliyaviy rejalarini taxlil qilishayotganda kutilayotgan almashtirish kurslari ma’nolari xaqida o‘z o‘ylari bilan foydalanishni davom ettirmoqdalar.

Keltirilgan joriy narx. Bizni muxokamamiz moliyaviy rejalashtirishda qarorlarni chiqarish uchun sof joriy narxni aniqlash texnikasi almashtirish kurslarini xisob kitobi va vaqtinchalik omillarni ta’sir etishni aniqlashga keltirilgan edi. Bunda kelgusida kutilayotgan valyutadagi pul oqimlarni qiymatlarini boxolashdagi qiyinchiliklar xisobga olinmagan edi.

Shu to‘g‘risida katta yoki qiyin bo‘lsa, keltirilgan joriy narxni baxolashni maxsus shakliga murojat qilish maqsadga muvofiq. Amaliyotda xisob – kitobni bu usuli qiyin bo‘lib uni ta’riflash shu kitobdan tashqarida bo‘lsa xam, kitobxon moliyaviy rejalashtirishda ko‘p ishlatiladigan bunday yo‘lni asosiy xarakteristikasi bilan tanishib katta afzalliklarni olish mumkin.

Keltirilgan joriy narxni aniqlash asosida juda oson tamoyil yotadi. Kompaniya xar bir vaqt oralig‘ini sof pulli kirimini ularga tegishli xavf-xatarga bog‘liq kirim kategoriyalariga ajratadi. Xar bir xavf-xatar kategoriyasi uchun aloxida belgilangan davr uchun pulli kirimlarni joriy narxi xisoblanadi. Bunda xar bir xavf-xatar kategoriyasi uchun o‘zini diskont stavkasi ishlatiladi. Keyin xavf-xatarni aloxida kategoriyalariga joriy narxlari qo‘shiladi, belgilangan loyixa uchun kompaniyani qo‘yilmalari esa ayriladi. Natajada loyixani keltirilgan joriy narxi topiladi. Sof joriy narxga o‘xshagan xolda keltirilgan joriy narx xam loyixatni sof narxini baxolanishi xisoblanadi.