Bernard shou dramaturgiyasi

BERNARD SHOU DRAMATURGIYASI
URGANCH DAVLAT UNIVERSTITETI FILOLOGIYA FAKULTETI 194-GURUH TALABASI XUDAYBERGANOVA ROZANING JAHON ADABIYOT FANIDAN TAQDIMOT ISHI
Urganch-2022
REJA:
1. KIRISH
2.ASOSIY QISM
1.Bernard Shouning hayoti va ijodi
2.Shou asarlari haqida
3.HULOSA
Jorj Bernard Shou Dublinda 26 iyul 1856 kuni tugʼilgan , Jorj Shouning ikkita singlisi bor edi. Eleanor Agnes don savdogar va Lucinda Shou professional teatr qoʼshiqchisi. Lusinda Frensis va 21 yoshida sil kasalligidan vafot etgan .
Shou Dublindagi Uesli kolleji va grammatika maktabida ta’lim olgan. Oʼrta maʼlumotni Dublinda olgan.
11 yoshida u Protestant maktabiga yuborildi, u yerda u oʼz soʼzlariga koʼra oldingi talabalardan edi. U maktabni taʼlimining eng zararli bosqichi deb atadi: "bu universal dushman va jallod — oʼqituvchiga dars tayyorlash yoki haqiqatni aytish men uchun hech qachon sodir boʼlmagan". Taʼlim tizimi Shou tomonidan maʼnaviy rivojlanishga emas, balki aqliy rivojlanishga eʼtibor qaratgani uchun bir necha bor tanqid qilindi. Muallif, ayniqsa, maktabdagi jismoniy jazo tizimini tanqid qildi.
15 yoshida u yer sotish firmasida xizmatchi boʼldi. Bir yil oʼtgach, Bernard kassir sifatida ishga joylashdi va 4 yil davomida ushbu lavozimda ishladi. Oilada muhit yoʼq edi
1876 yilda Shou onasi bilan Londonga yashashga ketdi. Uning oilasi uni juda iliq kutib oldi. Shu vaqt ichida u ommaviy kutubxonalar va muzeylarga tashrif buyurdi. Kutubxonalarda u qattiq o‘qishni boshladi va birinchi asarlarini yaratdi va keyinchalik musiqaga bag‘ishlangan gazeta ishlarini olib bordi. Biroq, uning dastlabki romanlari 1885 yilgacha muvaffaqiyatli bo‘lmadi, u ijodiy tanqidchi sifatida tanildi.
1890-yillarning birinchi yarmida u tanqidchi bo‘lib ishlagan London Jahon jurnali, u yerda uning o‘rnini Robert Xichens egalladi.
Shu bilan birga, u sotsial-demokratik g‘oyalarga qiziqib qoldi va Fabian jamiyatiga qo‘shildi, uning maqsadi tinch yo‘l bilan sotsializmni o‘rnatishdir. Ushbu jamiyatda u kelajakdagi rafiqasi Sharlotta Peyn-Taunsend bilan uchrashdi, u 1898 yilda Sharlotta Peyn-Taunsend turmush qurdi.
So‘nggi yillarda dramaturg o‘z uyida yashadi va 94 yoshida buyrak yetishmovchiligidan vafot yetdi. Vasiyatga ko‘ra, uning jasadi kuydirilgan va kullari xotinining kullari bilan birga tarqalgan.
Shou karierasining boshida 1879-1883 yillarda beshta muvaffaqiyatsiz roman yozgan. Keyinchalik ularning barchasi nashr yetildi.
Shouning birinchi nashr yetilgan romani Bayronning yoʼtal Kasbi (1886), 1882 yilda yozilgan. Romanning asosiy qahramoni-onasi bilan Аvstraliyaga hijrat qilgan, u yerda pul uchun janglarda qatnashadigan adashgan maktab oʼquvchisi. U Аngliyaga boks uchrashuviga qaytmoqda. Bu yerda u aqlli va boy ayol Lidiya Karevni sevib qoladi. Shouni magnitdek oʼziga jalb qilgan bu ayol, turli xil ijtimoiy mavqeiga qaramay, turmush qurishga rozi. Keyin asosiy belgi olijanob kelib chiqishi va katta boylikning merosxoʼri ekanligi ayon boʼladi. Shunday qilib, u parlamentdagi deputatga aylanadi va turmush qurgan juftlik oddiy burjua oilasiga aylanadi.
"Ijtimoiy Sotsialistik emas" romani 1887 yilda nashr yetilgan. Dastlab, qizlar maktabi tasvirlangan, ammo keyin syujet oʼz boyligini xotinidan yashirgan kambagʼal ishchiga qaratilgan.
Koʼrgazma hali ham ingliz jamiyatining boy doiralarining muhim qismiga xos boʼlgan prim puritanik axloqni butunlay buzadi. U narsalarni haqiqiy nomlari bilan ataydi, har qanday kundalik hodisani tasvirlash mumkin deb hisoblaydi va maʼlum darajada tabiatshunoslikning izdoshi hisoblanadi.
Shou 1885 yilda "beva ayolning uyi" birinchi pesasi ustida ishlay boshladi, ammo bir muncha vaqt oʼtgach, ishni davom yettirishdan bosh tortdi va uni faqat 1892 yilda tugatdi. Spektakl 9 yil 1892 dekabrda Londondagi Qirollik teatrida namoyish yetildi. Ushbu asarda Shou London proletarlarining realizmidagi hayoti haqida ajoyib rasm berdi. Spektakl bir yigit otasi kambagʼallarga kambagʼallarni ijaraga beradigan, ular uchun oxirgi pulni toʼlaydigan qizga uylanmoqchi yekanligi bilan boshlanadi. Yigit kambagʼalning doʼzaxiy ishi orqali olgan nikohidan ham, mahridan ham voz kechmoqchi, ammo keyin uning daromadi kambagʼalning ishiga asoslanganligini bilib oladi. Juda tez-tez, Shou satirik sifatida ishlaydi, shafqatsiz kulgili va
Shou tajribasi va mashhurligi oshgani sayin uning spektakllari u qoʼllab-quvvatlagan islohotlarga kamroq yeʼtibor qaratdi, ammo ularning koʼngilochar roli pasaymadi. "Sezar va Kleopatra" (1898), "odam va Supermen" (1903), "mayor Barbara" (1905) va "Dilemma oldidagi doktor" (1906) kabi asarlarida 50 yoshga toʼlgan muallifning yetuk qarashlari namoyon boʼladi.
1910-yillarning boshlarida Shou toʼliq shakllangan dramaturg yedi. "Fanni birinchi pesasi" (1911) va "Pigmalion" (1912) kabi yangi asarlar London jamoatchiligiga yaxshi tanish yedi.
Qadimgi yunon afsonasi syujetiga asoslangan yeng mashhur "Pigmalion" spektaklida haykaltarosh xudolardan haykalni jonlantirishni soʼraydi, Pigmalion fonetika professori Xiggins shaklida paydo boʼladi. Uning Galatea koʼcha gullari sotuvchisi Eliza Doolittle. Professor kokni gapiradigan qizning tilini toʼgʼrilashga harakat qilmoqda. Shu tarzda, qiz olijanob ayolga oʼxshaydi. Ushbu shou odamlar faqat tashqi koʼrinishida farq qilishini aytishga harakat qilmoqda.
1921 yilda Shou beshta spektaklni o‘z ichiga olgan va Adan bog‘ida boshlanib, kelajakda ming yil tugaydigan "Metuselaga qaytish" pentalogiyasi bo‘yicha ishlarni yakunladi. Ushbu spektakllarda hayot urinishlar va xatolar orqali yaxshilanadi, deb ta’kidlanadi. Shouning o‘zi bu asarlarni asar deb hisoblagan, ammo tanqidchilar boshqacha fikrda yedilar.
"Metuselah "dan keyin uning yeng yaxshi asarlaridan biri hisoblangan" Seynt jon " (1923) pesasi yozilgan. Joan of Arc va uning kanonizatsiyasi haqida asar yozish g‘oyasi 1920 yilda paydo bo‘lgan. Spektakl dunyo miqyosida Shuhrat qozondi va muallifni Nobel mukofotiga yaqinlashtirdi (1925).
"Jeneva" (1938) spektaklida muallif odamlar o‘zlarini boshqarish uchun zarur bo‘lgan donolikni rivojlantirishlari uchun hayotni kengaytirish texnologiyasini ishlab chiqishlari kerak degan fikrni ilgari surdi.
Shouda psixologik janrdagi spektakllar ham bor, ba’zan hatto melodrama sohasiga ham ta’sir qiladi ("Candida" va boshqalar.).
Muallif umrining oxirigacha pesalar yaratdi, ammo ulardan faqat ba’zilari muvaffaqiyatli bo‘ldi
Bernard Shou stalinizm va SSSRni qo‘llab-quvvatladi. Shunday qilib, "torli" (1933) pesasining so‘zboshisida u OGPUNI xalq dushmanlariga qarshi qatag‘on qilish uchun nazariy asos beradi. Manchester Guardian gazetasi tahririyatiga yo‘llagan ochiq xatida Bernard Shou SSSRdagi ocharchilik (1932-1933) haqida matbuotda paydo bo‘lgan ma’lumotlarni soxta deb ataydi . Shuningdek, gazetaga yozgan xatida mehnat oyligi, Bernard Shou ham genetik olimlarga qarshi kampaniyada Stalin va Lisenkoning tarafini ochiqchasiga oldi.
Lekin 11aprel 1933kuni SSSR ga tashrifdan keyin , Shou nutq so‘zladi Metropolitan Opera da (nutq radio efirga uzatildi), Rossiyada kommunistik tizimi Aqshga tahdid yemas, deb tomonidan SSSR uchun uning qo‘llab-quvvatlashini tushuntirib va chor rejimi o‘zining imperialistik yekspansionistik intilishlari bilan G‘arb mamlakatlari uchun ancha xavflidir deb qayta takidlaydi.
O‘sha paytda mashhur ingliz yozuvchisining nutqi Aqsh siyosati SSSR ni tan olishiga olib keldi.
Hulosa
Texnika taraqqiyotiga bag‘ishlangan uchrashuv paytida Shou o‘kinch bilan shunday degandi: “Xuddi qushlar kabi osmonlarda parvoz qilishni o‘rganib oldik, xuddi baliqlar kabi suv ostida suzishni o‘rganib oldik. Faqat Yer yuzida odamlarday yashashni o‘rgana olmadik!”. Shou haq…
Bernard Shoudan so‘rashibdi: “Agar Milliy galereyada yong‘in chiqsa, qaysi beshta suratni asrab qolgan bo‘lardingiz?”. Ishbilarmon Shou javob shunday javob beradi: “Chiqish eshigiga eng yaqin bo‘lgan 5 ta suratni”;
Bernard Shouning quyidagi hikmati ham e'tiborga loyiq: “O‘tmishingga boqqaningda bosh kiyimingni olib, unga hurmat ko‘rsat. Kelajakka boqqaningda esa, Yengingni shimar!!!
E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!!!
Urganch-2022