O‘ZBEKISTON RESÐUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM
VAZIRLIGI
O‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIMI MARKAZI
Ò.A.Otaqo‘ziyev, B.Q. Ilyosov
ÒOSH MATERIALLARI, ULARGA QAYTA ISHLOV BERISH TEXNOLOGIYASI VA MASHINALARI
Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma
G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Òoshkent—2007
Taqrizchilar:
A.M.Eminov – texnika fanlari doktori, ðrofessor X.T.Shariðov –
kimyo fanlari doktori, ðrofessor O.X.Nizomov – texnika fanlari nomzodi,
dotsent
KIRISH
Òabiiy tosh uzoq vaqt xizmat qiluvchi qurilish materiali sifatida ko‘ð davrlardan buyon insoniyat uchun xizmat qilib kelmoqda. Òabiiy toshdan qurilgan ko‘ðlab bino va inshootlar yuz va ming yillar avval qurilganiga qaramay bizning davrimizgacha buzilmay yetib kelgan.
Ishlab chiqarish hajmi tobora ortib borayotgan sun’iy qurilish materiallari, jumladan, keramikadan qoðlash materiallari, beton, shlakositall va boshqalarga qaramay, tabiiy tosh o‘z xususiyati va ahamiyatini yo‘qotmayaðti, ba’zi hollarda esa unga mansub bo‘lgan yuqori ðishiqligi va dekorativ xususiyatlari bois qurilish sohasida tengi yo‘q material sifatida alohida o‘rin tutadi.
Hozirgi zamon fan va texnikasining erishgan yutuqlari tabiiy dekorativ tosh qazib chiqarish va uni ishlash sarflarini kamay- tirish, undan bino va inshootlarning tashqi qoðlamasini ta’mir- lovchi, xonalarni ðardozlash, ðiyodalar ko‘ð harakatlanadigan joylardagi ðollar, zinaðoyalarni jihozlash uchun ularning turlarini ko‘ðaytirishni taqozo etadi. Bularning barchasi qurilishning dekorativ tosh materiallariga bo‘lgan ehtiyojlarini tobora ko‘ðroq qondirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
Òosh qazib chiqarish va toshga ishlov berish korxonalari qurilish materiallari ishlab chiqarish sanoati tizimiga kiradi va u mamla- katimiz xalq xo‘jaligining eng muhim sohalaridan biri sifatida qurilish sohasining asosiy material-texnik bazasini tashkil qiladi.
Òosh qazib chiqarish va toshga ishlov berish ishlari O‘zbekiston Resðublikasining hozirgi hududida ilgari tarqoq holda bo‘lgan va sodda texnik vositalar asosida amalga oshirilgan. Asosiy tosh materiallari konlari Resðublikamizda mashhur bo‘lgan G‘ozg‘on,
O–I
2502030100–23 qat’iy buyurtma, 2007-y.
M 352 (04)–2007
2
ISBN 978-9943-03-037-4
© T.A.Otaqo‘ziyev, B.Q.Ilyosov,
G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2007-y.
G‘azalkentda, shuningdek, Buxoro va Navoiy, Surxondaryo hamda Qashqadaryo viloyatlaridagi tosh konlaridir.
Resðublikamiz mustaqillikka erishgach, tabiiy tosh material- lari bo‘lmish granit, marmar kabi qurilish buyumlari bilan metro
3