Berdaq nomidagi

1. elektr tokining inson organizimiga ta`siri.
Elektr toki ta`sirining eng xavfli tomoni shundaki, bu xavfni oldindan ko`rish va sezish imkoniyati yo`qligi uchun, elektr toki xavfiga qarshi tashkiliy va texnik chora-tadbirlar belgilash, to`siq vositalari bilan ta`minlash, shaxsiy va jamoa muhofaza tizimlaridan unumli foydalanish nihoyatda muhim ahamiyatga ega hisoblanadi.
Elektr toki faqat biologik ta`sir bilan chegaralanib qolmasdan, elektr yoyi ta`siri, magnit maydoni ta`siri va statik elektr ta`sirlariga bulinadiki, bularni bilish har bir inson uchun zarur hisoblanadi.
A) elektr tokining termik ta`siri-inson tanasining ba`zi joyida kuyish, qon tomirlari, nerv va hujayralarning qizishi sifatida ko`zatiladi.
B) elektrolitik ta`sir esa, qon yoki hujayralar tarkibidagi tuzlarning parchalanishi natijasida, qonning fizik va kimyoviy xusu-siyatlarining o`zgarishiga olib keladigan holat tushuniladi. Bunda elektr toki markaziy asab va yurak-qon tizimini kesib o`tmasdan, tananing ba`zi bir qismlarigagina ta`sir ko`rsatishi mumkin.
V) elektr tokining biologik ta`siri - bu faqat tirik organizm uchun xos xususiyat hisoblanib, bu ta`sir natijasida muskullarning keskin qisqarishi tufayli organizmidagi tirik hujayralar to`lqinlanadi, bunda asosan organizdagi bioelektrik (inson organizmi bioelektrik toklar yordamida boshqariladi) jarayonlar buziladi va tok urish holati vujudga keladi.
Elektr toki ta`siri ikki guruhga bulinadi.
A) Mahalliy elektrik ta`siri natijasida
-kuyib qolish, organizm bilan elektr o`tkazgichi o`rtasida vol’ta yoyi hosil bulganda sodir buladi.
-elektr belgilari hosil bulishi - terining ustki qismida aniq kulrang yoki och-sarg’ish rangli 1-5 mm belgi paydo bulishidir.
-terining metallashib qolishi - bu holat ham elektr yoyi hosil bulganda ro`y beradi.
B) Tok urishi - to`rt darajaga bo`lib qaraladi:
-muskullar keskin qisqarishi natijasida odam tok ta`siridan chiqib ketadi va hushini yo`qotmaydi (0,6 – 1,5mA).
-muskullar keskin qisqarishi natijasida odam hushini yo`qotadi, ammo yurak va nafas olish faoliyati ishlab turadi (10 – 15mA).
-odam hushini yo`qotib, nafas olish tizimi yoki yurak urishi to`xtab qoladi (25 – 50mA).
-klinik o`lim holati, bunda insonda hech qanday hayot alomati ko`rinmay qoladi (100mA).
Klinik o`lim - bu hayot bilan o`lim oralig’i bo`lib, inson ma`lum vaqtgacha ichki imkoniyatlar hisobiga yashab, bu holat 5-8 daqiqa davom etadi va tashqi yordam bulmasa, miya qobig’idagi hujayralar parchalanib biologik o`lim holatiga o`tadi.